Saga - 2013, Síða 189

sögu og hins vegar í úttektum frá 18. öld og síðar, og þeim byggingaleifum
sem komu í ljós við uppgröftinn. Slíkur samanburður reyndist hins vegar
vera mjög erfiður og niðurstöðurnar voru frekar rýrar. Lýsingarnar í Sturl -
ungu voru t.d. ekki nógu nákvæmar til þess að sýna afstöðu húsanna inn-
byrðis. Þetta var tilraun sem hafði ekki verið gerð áður á Íslandi og á að
nýtast sem slík. Mikið er vitað um norskar byggingar frá þessum tíma3 og
byggist sú niðurstaða okkar Guðrúnar Harðardóttur, sem er sérfræðingur í
byggingasögu á Þjóðminjasafni Íslands, að byggingarnar sem fundust í
Reykholti gætu verið af norskri gerð á þeirri þekkingu en ekki alfarið á því
að Snorri Sturluson hafi dvalist í Noregi, eins og Albína Hulda heldur fram.
Skoðun Albínu Huldu á samanburði fornleifa og ritheimilda er í anda þeirrar
umræðu sem kom upp rétt fyrir aldamótin síðustu, þegar háværar raddir
innan fornleifafræði reyndu að halda henni fram sem sjálfstæðri fræði grein,
óháðri ritheimildum.4 Á sama tíma voru þó fræðimenn sem töluðu fyrir
samvinnu fornleifafræði og sagnfræði.5 Síðan hefur slík samvinna færst í
vöxt,6 eins og þverfaglegar rannsóknir á öðrum sviðum mannlegra fræða.
Það er rangt lesið hjá Albínu Huldu að 18. og 19. aldar minjarnar hafi
verið best varðveittar af því sem grafið var upp, þó að heildarmyndin af
bæjarþorpinu hafi verið ágæt. Skipulag, staðsetning og byggingarstíll bæjar -
húsanna þessar tvær aldir var svipaður, þó að ýmsar breytingar væru
gerðar. Hús úr grjóti og torfi eru ekki endingargóð og þarfnast stöðugra
viðgerða og endurbóta. Þegar þau falla blandast þetta efni saman í nokkra
ringulreið. ekki reyndist því hlaupið að því að greina á milli byggingarstiga,
auk þess sem þessi efstu lög á bæjarhólnum voru illa skemmd af raski sem
fylgdi byggingu steinhúsanna á 20. öld. Hér nýttust ritheimildirnar því vel
til þess að fylla inn í þá brotakenndu mynd sem fornleifarnar veittu. ein -
kennileg er sú staðhæfing Albínu Huldu að ekkert sé fjallað um þróun
búsetu í Reykholti. Bókin fjallar einmitt um búsetuþróunina og er hún t.d.
tekin saman í yfirlitskafla (sjá bls. 268 o.áfr.).
Albína Hulda sakar mig um að nýta ekki niðurstöður úr nýlegum rann-
sóknum, sem hún nefnir, til samanburðar við það sem fannst í Reykholti.
Fæstum þeirra var lokið þegar úrvinnslu Reykholtsrannsóknar lauk og úr
engri þeirra höfðu endanlegar niðurstöður verið gefnar út, og raunar er svo
enn. Það hefði verið mikið verk að frumvinna öll þau gögn til að nota sem
samanburðarefni og fyrir slíkri vinnu voru engar forsendur í þessu verkefni.
í tilefni af ritdómi 187
3 Sjá t.d. A. Berg, Norske tømmerhus frå mellomalderen I. Alment oversyn (Oslo:
Landbruksforlaget 1989).
4 Sjá t.d. Bjarni F. einarsson, „Íslenskar fornleifar. Fórnarlömb sagnahyggjunar?“,
Skírnir 168 (haust 1994), bls. 377–402.
5 Adolf Friðriksson, „Sannfræði íslenskra fornleifa“, Skírnir 168 (haust 1994), bls.
346–376.
6 Sjá t.d. Gunnar karlsson, Lífsbjörg Íslendinga frá 10. öld til 16. aldar (Reykjavík:
Háskólaútgáfan 2009).
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 187