Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2018, Side 157

133
ill á Íslandi. Í upphafi verksins gerir hún grein fyrir ofbeldi sem hún varð
fyrir í æsku af hálfu manns sem tengdist heimili hennar og hafði áhrif á allt
hennar líf.44
Ári eftir útgáfu höfðaði fyrrum sambýlismaður móður höfundar einka-
refsimál gegn henni fyrir aðdróttanir og ærumeiðingar sem mætti finna í
bókinni en einnig fyrir ummæli hennar í hans garð sem birtust á Facebook.
Málið var tekið fyrir í Héraðsdómi árið 2014 og fór fyrir Hæstarétt 2015.
Málflutningurinn byggðist á því að stefnandi gæti sýnt fram á að ummæl-
in sköðuðu æru hans sökum þess að aðrir lesendur áttuðu sig á að hann
væri sá sem hefði beitt Þórunni ofbeldi. Vörnin í málinu byggðist á því að
ekki væri hægt að sýna fram á að lesendur gætu áttað sig á því við hvern
ummæli um ofbeldismanninn ættu og enn fremur væri ekki hægt að sýna
fram á að Þórunn hefði ætlað sér að meiða æru mannsins. Þá tók lögmaður
Þórunnar fram að hún hefði skrifað bók sína á þann hátt að „hvorki af ein-
stökum ummælum né því samhengi sem þau eru sett fram í verður ráðið
að þau eigi við stefnda“. En að sama skapi væru lýsingar hennar sannar og
því ekki hægt að skilgreina skrif hennar sem „ærumeiðandi aðdróttun höfð
í frammi eða borin fram gegn betri vitund“.45
Þórunn var dæmd í Héraðsdómi fyrir ummæli sín, bæði þau er má
finna í bók hennar en einnig þau sem birtust á Facebook-svæði henn-
ar, á þeim forsendum að hún gæti ekki sannað að þau væru sönn og því
hefði hún framið „ólögmæt[a] meingerð gegn persónu og æru stefnenda“.46
Í Hæstarétti var hún sýknuð á þeirri forsendu að tjáningarfrelsi hennar
vægi þyngra en réttur stefnanda til friðhelgi einkalífs. Ekki var gerð krafa
í Hæstarrétti um sönnun á ummælunum að sama marki og í Héraðsdómi.
Hæstiréttur byggði sýknuna á því að í bók Þórunnar væri stefnandi ekki
nafngreindur og því „[v]erður ekki talið að lesendur bókarinnar, sem ekki
þekktu til aðstæðna, hafi getað áttað sig á því að með þeim væri vísað til
stefnda“.47
Að því marki sem hægt er að bera saman viðbrögðin við bókum
Þórunnar Kristínar Emilsdóttur og Jóns Gnarr má sjá að nafnleyndin í
báðum bókunum hefur áhrif á hvernig verkunum er tekið. Bæði segja frá
reynslu sinni frá sínu sjónarhorni og leggja áherslu á upplifun sögumanns-
44 Þórunn Kristín Emilsdóttir, Valsað milli vídda, Reykjavík: ormstunga, 2013, bls.
14−18.
45 Hrd. 101/2015.
46 Sama heimild.
47 Sama heimild.
SAnnAR ÍSLEnSKAR SöGUR?