Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2018, Síða 215

221
Allflestir sýndu mikil tilfinningaleg viðbrögð gagnvart lýsingunni á
málverkinu. Viðtökur listamannanna mörkuðust af bakgrunni þeirra en
þeir leituðu gjarnan í þekkingu sína á listhugtökum þegar þeir fjölluðu
um verkið; nefndu til að mynda að það væri dramatískt, gotneskt, afger-
andi og expressíft. Margir gripu til neikvæðra tilfinninga þegar þeir lýstu
áhrifum málverksins en þeir töldu það til dæmis vera svart, drungalegt,
ískyggilegt, dapurt, dularfullt og ekki síst að það vekti upp óhugnað og
ónotatilfinningu. Menn í samanburðarhópnum notuðu ekki listhugtök
í lýsingum sínum á málverkinu. Þeir nefndu þó svipaðar tilfinningar og
listamennirnir en bættu gjarnan við að þeim fyndist verkið ljótt og ógeðs-
legt; en af orðum þeirra má ef til vill draga þá ályktun að þeir myndu líkast
til seint hengja verkið uppá vegg heima hjá sér.
Nær enginn fann til samúðar með manninum á málverkinu. Ástæðan
sem listamennirnir gáfu fyrir því var einkum sú að málverkið væri allegór-
ískt og maðurinn því ekki raunverulegur. Tveir listamenn sögðust finna
til með manninum en annar þeirra sagði þó að hann fyndi ekki til með
manninum sem slíkum heldur frekar manninum með stóru M-i. Sumir
listamannanna nefndu að þeir fyndu frekar til með listakonunni Lúnu sem
hefði skapað verkið. Slík samúð sýnir vel skilning listamannanna á sköpun
listar og þeim tilfinningum sem henni getur fylgt. Þess ber að geta að eng-
inn í samanburðarhópnum talaði um að hann fyndi til samlíðunar með
Lúnu eða hefði samúð með henni þegar rætt var um málverkið.
Þátttakendur í þessari rannsókn sýndu meiri viðbrögð við textabrotinu
sem þeir lásu en þátttakendur gerðu í fyrri rannsókninni. Það má til dæmis
greina af því að margir þeirra samsömuðu sig persónum og fundu til sam-
líðunar eða samúðar með þeim. Þá höfðu menn sterkari skoðanir á pers-
ónum og aðstæðum en þeir sem lásu textann úr Þögninni höfðu alla jafna.
Ein ástæða þess kann að vera sú að lesendur lásu textann í heild sinni án
þess að athygli þeirra væri reglulega rofin eins og í fyrri rannsókninni. Þar
með gafst þeim betra tóm til að samsama sig persónum og lifa sig inn í
söguheiminn.
Samanburður á viðbrögðum listamannanna
Sem fyrr segir var seinni rannsóknin framkvæmd til að kanna hvort hópur
fólks með myndlistarmenntun að baki myndi bregðast jafn ókvæða við
texta um myndlist eins og margir tónlistarmannanna brugðust við lýs-
SAMLÍðAN OG SÉRFRæðINGAR