Læknaneminn - 01.10.1995, Side 15

GATTATIF
(FIBRILLATIO ATRIORUM)
Þorsteinn Gunnarsson, Þorvarður R. Hálfdanarson & Gestur Þorgeirsson
INNGANGUR OG
FARALDSFRÆÐI.
Gáttatif (fibrillatio atriorum, atrial
fibrillation) er algengasta langvinna hraðsláttar-
truflunin (chronic tachycardia). í nýlegri
rannsókn þar sem teknar voru saman helstu
niðurstöður fjögurra stórra rannsókna á
faraldsfræði gáttatifs kom fram að um 2,2
milljónir Bandaríkjamanna hafa gáttatif. Algengi
(prevalence) er 0.89%. Það eykst með hækkandi
aldri og finnst hjá 2.3% fólks eldra en 40 ára og
5.9% þeirra sem eru 65-85 ára. Aldursstaðlað
algengi gáttatifs er hærra hjá körlum en konum
á öllum aldri7. Faraldsfræðilegar rannsóknir hafa
sýnt að fólk með gáttatif hefur tvöfalt hærri
dánarlíkur (mortality risk) en viðmiðunar-
hópurinn vegna undirliggjandi hjartasjúkdóma (í
80% tilvika) og aukinnar hættu á heilabióðfalii
(stroke). Hjá fólki með ómeð-höndlað gáttatif er
árlegt nýgengi heilablóðfalls á bilinu 3-7% og er
áhættan sexföld. Fimmtíu til 70% þessara
heilaáfalla valda annað hvort dauða eða miklum
heilaskaða. Áhættan á heila-blóðfalli í gáttatifi
án undirliggjandi orsaka (lone atrial fibrillation)
er miklu minni. Þeir sem hafa gáttatif sem
afleiðingu gigtsóttar hafa hæstu tíðni
heilablóðfalla2-18.
Islensk rannsókn frá 1987 á faraldsfræði
gáttatifs sýnir að í sjúklingum sem valdir eru af
handahófi á aldrinum 32-64 ára eru 0.28% með
Þorstéinn og Þorvarður eru aðstoðarlœknar á Borgar-
spítalanum. Gestur er sérfrœðingur í hjartasjúkdómum
og starfar á Lyflœknisdeild Borgarspítalans.
langvinnt gáttatif. Dauðsföll hjá fólki með
gáttatif í þeirri rannsókn var 60% hærra en í
saman-burðarhópi vegna aukinnar hættu á hjarta-
og heilaáföllum22.
LÍFEÐLIS- OG
MEINALÍFEÐLIFFRÆÐI.
Gáttatif er takttruflun sem einkennist af
algjörlega óskipulegum afskautunum í gáttum án
gagnlegs samdráttar. Rafvirknin í gáttunum sést á
EKG sem litlar óreglulegar sveiflur í grunnlínu
sem eru breytilegar að útslagi og útliti. Þær
kallast f-bylgjur og sveiflast með tíðninni 350-
600 slög/mín. Svörun sleglanna við þessum
óskipulögðu afskautunum verður óreglulega
óregluleg og í ómeðhöndluðum sjúklingum með
eðlilega AV-leiðni slá þeir oftast á bilinu 100-160
slög/mín. Gáttatif getur komið fyrir af og til
(paroxysmalt) eða verið langvinnt (krónískt). Ef
engin undirliggjandi orsök finnst er það kallað
„lone atrial fibrillation"2.
Gáttatif getur leitt til ýmiss konar óæskilegra
meinalífeðlisfæðilegra breytinga. I kjölfar gátta-
tifs getur t.d. orðið hraður sleglataktur sem styttir
fyllitíma slegla í diastólu sem síðan leiðir til
minna útfalls hjarta (cardiac output). Það leiðir
af sér lágan blóðþrýsting, lungnabjúg og hjarta-
öng (angina pectoris) í þeim sem eru veilir fyrir.
I sjúklingum með þykka og stífa slegia getur
gáttatif einnig leitt til lágs blóðþrýstings, yfirliðs
og hjartabilunar. I sjúklingum með mítral-
lokuþrengsli, þar sem fyllitími slegla skiptir
megin máli, leiöir gáttatif með hraðslætti oft til
lungnabjúgs. Þegar gáttatif hættir getur orðið hlé
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.
11