Læknaneminn - 01.10.1995, Qupperneq 37

BLÓÐÞYNNING
Thrombín getur víkkað heilbrigðar æðar og
dregið saman skemmdar æðar og hefur
margvísleg áhrif á ijölda frumutegunda. Verkun
thrombíns er að miklu leyti háð ákveðnum
bindisetum á sameindinni og umrædd lyf bindast
þar á mismunandi máta. Þessi lyf hafa ýrnsa kosti
umfram önnur blóðþynningarlyf s.s. heparín. Nú
standa yfir viðamiklar rannsóknir á notagildi
þessara lyfja, meðal annars í hjartasjúkdómum en
þar hafa þau verið notuð í hvikulli hjartaöng,
bráðu hjartadrepi og við útvíkkun kransæða
(PTCA) og lofa þau góðu. Of langt er að telja
upp alla notkunarmöguleika þessara lyfja ásamt
kostum og göllurn en líklegt er að þau munu senn
finna sér sess innan læknisfræðinnar og komast í
útbreiddari notkun en nú er.
ANCROD25.
Þetta lyf er unnið úr snákaeitri og er þegar
komið í klíníska notkun og hefur meðal annars
verið reynt gegn heparíorsakaðri blóðflögufæð
með nokkrum árangri (skyld lyf eru batroxobin
og crotalase sem ekki eru þó komin í notkun).
Kdárar ábendingar fyrir notkun þessa lyfs eru þó
ekki komnar enn. Ancrod verkar sennilega betur
á seganryndun í bláæðakerfinu en hún er mun
háðari fíbríni en segamyndun í slagæðum. Lyfið
klýfur fíbrínógen og gerir niðurbrotsefnið
(fíbrínafbrigði) mjög næmt fyrir niðurbroti í
blóðrásinni. Þetta veldur því skorti á forstigsefni
fíbríns og framleiðsla fíbríns minnkar mjög og
því einnig hætta á segamyndun. Dagleg gjöf
ancrods heldur þéttni fíbrínógens niðri en hún
verður aftur eðlileg innan nokkurra daga frá því
að lyfagjöf er hætt. Við endurtekna gjöf geta þó
myndast mótefni sem draga úr virkni lyfsins.
Notagildi ancrods mun sennilega skýrast betur á
næstu árum.
Vegna þess hve storkuferlið er flókið, má telja
upp fjöldann allan af öðrum iyfjum með
blóðþynnandi áhrif sem grípa víða á ferlinu. Um
þau verður ekki rætt frekar, enda efni í langan
pistil út af fyrir sig.
HAGNÝT NOTKUN
BLÓÐÞYNNINGARLYFJA.
FYRIRBYGGJANDI
MEÐFERÐ GEGN
BLÓÐSEGAM YNDUN18 33 56 64 67.
Segamyndun í djúpum bláæðum er vel
þekktur fylgikvilli skurðaðgerða og ýmissra
lyflæknisfræðilegra sjúkdóma og má þá skipta
sjúklingum gróflega í 3 áhættuhópa. Bent er á
prýðilega íslenska yfirlitsgrein um segavarnir á
skurðdeildum og er efni þessarra leiðbeininga að
miklu sótt í þá grein67. Einnig er víða á deildum
sjúkrahúsa að finna ákveðnar vinnureglur varð-
andi segavarnir og er sjálfsagt að fara eftir þeim.
1. Lítil áhætta. Sjúklingar < 40 ára, almennt
hraustir og aðgerðartími < 60 mínútur; Þungun.
Úrlausn: Teygjusokkar, hreyfing.
2. Meðalmikil áhœttci. Aldur > 40 ára,
aðgerðartími > 60 mínútur. Kviðarhols- eða
brjóstholsaðgerðir. Heila/taugaskurðaðgerðir.
Aðrir sjúkdómar ss. illkynja sjúkdómar; Hjarta-
drep, hjartabilun, sængurlega (sérstaklega ef fyrri
saga um djúpvenusega eða lungnablóðrek).
Úrlausn: Óbrotið heparín td. 5000 ein. x 2-3 s.c.
(oft skammtað eftir þyngd sjúklings), Léttheparín
í fyrirbyggjandi skömmtum skv. leiðbeiningum
framleiðanda, teygjusokkar, hreyfing.
3. Mikil áhœtta. Aðgerðir hjá sjúklingum með
fyrri sögu um djúpvenusega eða lungnablóðrek.
Bæklunaraðgerðir á neðri útlimum, kviðar-
holsaðgerðir vegna illlcynja sjúkdóma, Miklir
mjúkvefjaáverkar, stór beinbrot, fjöláverkar;
heilablóðföll. Úrlausnir: Óbrotið heparín td.
5000 ein. x 3 undir húð, léttheparín, teygju-
solckar, hreyfing.Fyrirbyggjandi meðferð á að
heíja áður en aðgerð hefst og halda áfram í 7-10
daga eða fram að útskrift, jafnvel enn lengur ef
sjúklingur hefur áfram skerta hreyfigetu.
Stundum er ábending fyrir lengri þynningu, þá
gjarnan með warfaríni, t.d. ef fyrirsjáanleg er
langvarandi lega sjúklings.
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.
29