Læknaneminn - 01.10.1995, Page 109

SLÉTTIR VÖÐVAR
oc,-viðtaka. í hjarta eru 20% a,-viðtaka af
gerðinni aIA og 80% a1B en í viðnámsæðum í
mesenterium er ca. 35% a1B og 65% aIA. I
þvagblöðru eru hinsvegar 70% a1A. Út frá
lyfjafræðilegu sjónarmiði gefur þetta kost á
þróun sérhæfðari lyfja með færri aukaverkanir en
nú þekkjast.
SAMDRÁTTARPRÓTEININ -
OG ÖNNUR PRÓTEIN.
Af skiljanlegum ástæðum fékk hið kunna
samdráttarferli sléttra vöðva (mynd 2) sinn skerf
af umfjölluninni í Ebeltoft. Þó ferlið sem leiðir
til samdráttar sé nokkuð vel þekkt þá hafa nánari
rannsóknir á stjórnun ferlisins ekki náð eins
langt. Hingað til hafa þær rannsóknir verið líkar
því að horfa ofan í vélarhúsið á þekktum
frönskum fólksbíl til að skilja hvernig bíll virkar.
Allt pakkfullt, menn þekkja nöfn sumra
vélarhluta og hlutverk örfárra, en ekki mikið
umfram það.
MYOSIN
Myosin er sexþætt (hexamer) prótein sem
samanstendur af tveimur þungum sameindum
(~230 kD hvor sameind) og tveimur pörum af
léttum sameindum, LC17 sem er 17 kD og LC20
sem er 20 kD. Þessar léttu sameindir eru við mót
myosinhaussins og myosin „halans“. Mg2+-ATP-
asa virkni myosinshaussins er á þungu sam-
eindinni en LC20 hefur verið nefnd
stjórn-sameindin (regulatory chain) á myosin-
hausnum. Hún inniheldur þær amónósýruraðir
sem myosin light chain kínasi (MLCK)
fosfórilerar, auk þess sem hún stýrir ATPasa
virkni myosinhaussins (án þess þó að vera
nauðsynleg fyrir hana). Fosfórilering LC20
virðist gegna því hlutverki að auka sveigjanleika
myosins á þessum mótum. Hún leiöir til þess að
myosinhausinn, sem er annars fremur þvingaður,
verður hreyfanlegri, breytir um stöðu og við það
eykst Mg2+-ATPasa virkni hans. Rannsóknir með
Sl-sameindir (einangraðan myosin haus, sjá
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.
mynd 3) styðja þetta því þar er myosinhausinn
frír og S1 er virkt án þess að vera háð
fosfórileringu LC20 sameindarinnar. Fosfór-
ilering stjórnar því ekki virkni Sl-sameinda, ólíkt
því sem á við um heilar myosinsameindir.
Með því að beita aðferðum eins og „single
crystal x-ray diffraction“ (9) og öflugum tölvum
til að reikna út þrívíddarbyggingu Sl-
sameindarinnar hefur verið ákvarðað, með
nokkurri vissu, hvar hinar virku amínósýruraðir
eru staðsettar á myosinhausnum. Sú mynd sem
þannig er fengin er reyndar með þeim ann-
mörkum að vera millistig á milli hins virka og
óvirka stigs myosins. Ef tii vill nýtist þó þessi
mynd meðan fylgst er með hverju fótmáli
myosins þar sem það fikrar sig fram og aftur, í
línudansi eftir actinþráðunum.
MLCK.
Tveir flokkar myosin light chain kínasa
(MLCK) finnast í öllum dýrum sem notuð hafa
verið til rannsókna (10). Annars vegar isoform er
finnst í sléttum vöðvum (MLCKs) og hins vegar
isoform í rákóttum vöðvum (MLCKr). Bæði
isoformin innihalda svæði með hvatavirkni
(catalytic core), svæði sem binda calmodulin
Mynd 3. Myosin er 520 kD að stœrð og
samanstendur af tveim þungum ogfjórum léttum
sameindum. Hœgt er að kljúfa myosinhausinn (Sl)
frá hálsinum (S2) og nota við ýmsar rannsóknir,
ákvarða þrívíddar-byggingu Sl, og staðsetja virk
svœði á honum. Myndin sýnir þá staði á S1 sem hafa
ATPasa virkni, bindast actini ogfosforilerast (P) við
virkjun myosins. LC20 og LCl 7 sameindirnar eru
auðkenndar sem svört og hvít bönd.
99