Læknaneminn - 01.10.1995, Page 123

SJÓNBRAUTIR
Myiul 4: Sjónrœnt vakin heilar-
afsvör, skráðfrá þremur
einstaklingum með skákborðs-
mynstri (8,5 cpd) A. Monocular
svarþar sem merktir eru helstu
þœttir eftir venju, þle. miðað við
skautun og dvöl (í m/sek) B.
Samanburður á monocular og
binocular svarifrá öðrum
einstaklingi. C. Monocular svar
skráð frá þriðja einstaklingi,
meðan gagnstœtt (contralateral)
auga var aðlagað að rökkri. Tölur
vinstra megin við skráningar segja
hversu margar mínútur hafa liðið
af aðlögun er skráning var tekin. I
öllum skráningum á mynd er
negatíft upp á við. (Að hluta til
breytt eftir Eysteinsson o.fl.
(1993))__________________
truflunum í sjóntaug, frekar en eingöngu VEP
eins og oftast er gert.
VEP er yfirleitt tekið þannig að annað augað
er hulið meðan sjúklingur er látinn horfa á
sjónvarpsskjá með svart-hvítu mynstri, eða
Ijósblikk í Ga«z/e/í/-hvelfingu. Þetta er síðan
endurtekið fyrir hið gagnstæða auga, en einng
eru tekin svör þar sem sjúklingur horfir með
báðum augum (binocular VEP). Mynd 4 sýnir
VEP svör sem tekin voru með þessum hætti, þar
sem notað var skákborðsmynstur á sjónvarpsskjá.
Frarn koma nokkrir aðskildir þættir (comp-
onents), nefndir eftir skautun (polarity) og dvöi.
Fyrst er N70, sem er oftast frekar smár, síðan
P100 sem er fremur stór, og síðast N150. Svarið
sem tekið er með samskonar ertingu beggja auga
samtímis (binocular VEP) er oftast „næstum því“
helmingi stærra að spennu en með ertingu aðeins
annars augans. Lengi vel var talið að þetta sé
vegna lífeðlisfræðilegrar samlagningar (summ-
ation), þ.e. að boð frá báðum sjóntaugum leggist
saman í frumum í heilaberki og leiði það til þess
að binocular VEP verði helmingi stærra. En ef
annað augað er aðlagað að rökkri meðan tekin
eru monocular VEP þá minnkar spenna VEP,
eins og sýnt er á mynd 4, og ljósaðlögun veldur
stækkun VEP til jafngildis við binocular VEP.
Þetta er í ósamræmi við lífeðlislega samlagningu,
því aðlögun ætti engin áhrif að hafa á slíka
samlagningu heldur aðeins vera háð því að bæði
augu fá samskonar ertingu samtímis. Þegar
annað augað er aðlagað að rökkri, eykst örvun í
sjónhimnu þess og sjóntaug (aukin losun örvandi
taugaboðefna), er leiðir til minnkunar í VEP sem
vakið er með ertingu hins gagnstæða auga. Þetta
bendir til þess að VEP sé háð einskonar stöðugri
hömlun (tonic suppression) nrilli augna, sem
ræðst af aðlögun að ljósi og rökkri (14). Fleira
mælir gegn samlagningu í binocular VEP. Ef
eitthvert misræmi er í binocular ertingu, t.d. ef
birtumagnið frá skákborðsmynstri er minna eða
meira sem fellur á annað augað, er binocular
VEP minna að spennu en monocular VEP (32).
Sarnt er líklegt að þegar bæði augu eru ert nreð
sama hætti, og þess gætt að aðlögun að
rökkri/ljósi sé hin sama á báðum augum, endur-
spegli binocular VEP lífeðlisfræðilega sam-
lagningu taugaboða í sjónberki.
1 13
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.