Læknaneminn - 01.10.1995, Síða 129

ABSTRAKTAR
ÁHRIF KÍGHÓSTA TOXÍNS Á INNRI BOÐKERFI
ÆÐAÞELSFRUMNA
Arnar Geirsson * 2,
Haraldur Halldórsson2-3 og Guðmundur Þorgeirsson2,3.
1 Lœknadeild Háskóla íslands, 2Rannsóknarstofa Háskóla Islands í
lyjjafrœði, 3Lyflœkningadeild Landspítalans.
Inngangur: G-prótein eru fyrsti hlekkurinn í virkjun margra innri
boðkerfa. Kíghóstatoxín kemur í veg fyrir samskipti viðtaka og sumra
G-próteina og er því hentugt efni til þess að skoða þátt G-próteina í
virkjun einstakra boðkerfa. Prostacyclín er framleitt af æðaþelsfrumum
eftir áverka og er æöavíkkandi og hamlar gegn myndun blóðsega.
Prostacyclín er myndað eftir virkjun á fosfólípasa A2. Sýnt hefur verið
fram á virkjun fósfólípasa A2 með G-próteinum, annað hvort beint eöa
óbeint gegnum myndun á ínósítólfosfötum. Einnig hefur verið sýnt fram
á virkjun fosfólípasa A2 með MAPkínasa. MAPkínasi veldur m.a.
aukinni umritun og próteinnýmyndun og tengist vexti og þroska frumna.
Averkunarefnin thrombín, leukotríen C4 og ATP hafa þekkta viðtaka á
æðaþelsfrumum sem tengjast G-próteinum. Pervanadat er
fosfatasahindri sem eykur týrósínfosfórýleringu próteina í
æðaþelsfrumum. í þessari rannsókn voru skoðuð áhrif kíghóstatoxíns á
virkjun innri boðkerfa og þannig kannað hvort þessi áverkunarefni
notuðu ólík G-prótein. Skoðuö var losun á arakidónsýru og
prostacyclíni, myndun ínósítólfosfata. Einnig var kannaö hvort hægt
væri aö virkja MAPkínasa gegnum G-prótein
Efniviður og aðferðir: Ræktaðar æöaþelsfrumur úr bláæðum
naflastrengja manna voru örvaðar með thrombíni, leukotríen C4, ATP
og pervanadati. Prostacyclín losun var mæld með
geislamótefnamælingu. Til þess að skoöa losun arakidónsýru voru
frumurnar merktar með [3H]-arakidónsýru og losun hennar mæld í
sindurteljara. Til að skoða myndun ínósítólfosfata voru frumurnar
merktar meö [3H]-ínósítóli. Inósítólfosfötin voru síðan aðgreind á
jónaskiptasúlum og mæld í sindurteljara. Virkni MAPkínasa var mæld
með sértækri threónínfosfórýleringu [32P] á próteinhvarfefni.
Niðurstöður: Kíghóstatoxín eykur losun prostacyclíns eftir
áverkun með leukotríen C4 eöa ATP. Losun arakidónsýru eykst einnig
fyrir áhrif kíghóstatoxíns eftir áverkun með leukotríen C4 en losun
arakidónsýru minnkar eftir áverkun með ATP. Myndun ínósítólfosfata
minnkar fyrir áhrif kíghósta toxíns eftir áverkun með thrombíni eða ATP
en myndun ínósítólsfosfata eykst eftir áverkun með leukotríen C4.
Kíghóstatoxín minnkar heildarupptöku á [3H]-ínósítóIi og breytir
dreifingu þess. Kíghóstatoxín minnkar virkni MAPkínasa eftir áverkun
með ATP en eykur virkni hans eftir áverkun með leukotríen C4.
Efnisskil: Þessar niðurstööur benda til þess að áverkunarefnin
thrombín, leukotríen C4 og ATP noti mismunandi G-prótein og
mismunandi boðleiðir til myndunar á prostacyclíni. Öll valda þessi efni
auk pervanadats aukinni losun á prostacyclíni og arakidónsýru, aukinni
myndun ínósítóla og aukinni virkni MAPkínasa. Mismunandi áhrif
áverkunarefnanna á þessa þætti bendir til þess aö boðleiðirnar séu ólíkar
og mismunandi áhrif kíghóstatoxíns eftir því með hvaða áverkunarefni
þær hafa verið örvaðar styður einnig þá ályktun. Sýnt var fram á að
kíghóstatoxín veldur minnkaöri upptöku á [3H]-ínósítóli. Einnig var sýnt
fram á að hægt er að auka virkni MAPkínasa með áverkunarefnum sem
nota G-prótein.
KOPAR, CERÚLÓPLASMÍN OG SÚPEROXÍÐDISMÚTASI í
ÖLDRUÐUMOG SJÚKLINGUM MEÐ
A LZH EIMERSJ Ú K DÓM
Áín'ista Ólaísdóttir.1
Jón Snœdal,2 Jakob Kristinsson3 og Þorkell Jóhannesson3.1 LHÍ,
:Öldrunarlœkningadeild Landspítalans, 3Rannsóknarstofa í lyfjafrœói.
Inngangur: Cerúloplasmín og súperoxíðdismútasi eru helstu
burðarefni kopars í blóði (binda >95%). þau gegna jafnframt mikilvægu
hlutverki til varnar oxunarskaða með því að vinna á fríhópum (frec
radicals). Óbundinn kopar er hvati til myndunar fríhópa. Er hugsanlegt
að virkni þessara ensímpróteina sé með öðrum hætti hjá Alzheimer-
sjúklingum en heilbrigðum og jafnframt aö misbrestir í stjórnun
koparbúskapar sé þáttur í meinmyndun sjúkdómsins?
Efniviöur & aðferöir: Tekin voru blóösyni úr 13 einstaklingum
(12 konur og I karl) á aldrinum 63-88 ára greindum með
Alzheimersjúkdóm skv. skilmerkjum NINCDS/ADRDA. Fyrir hvern
sjúkling var fundinn scm viðmiðun, heilbrigður einstaklingur af sama
kyni, fæddur sama almanaksár. Mælt var koparmagn í plasma í ICP
(Inductively Coupled Plasms) í Rannsóknastofu ÍSALS í samvinnu við
Rannsóknarstofu í lyfjafræöi. Ceruloplasmin var niælt í
Rannsóknardeild Landspítalans. Súperoxíðdisniútasi var mældur mcð
SOD-525 aðferð í Rann-sóknarstofu í lyQafræöi.
Niöurstööur: Enginn munur var á magni ceruloplasmins (p=0.68)
eða virkni súperoxíðdismútasa (p=0.64) milli hópanna tveggja. Kopar
var í minna magni í plasma Alzheimersjúklinganna en munurinn var á
mörkum þess að vera marktækur (p=0.09). Fylgni milli magns kopars
og ceruloplasmins í plasma var einhver hjá viömiðunarhópnum
(p=0.07), en engin hjá Alzheimersjúklingum (p=0.5).
Efnisskil: Til aö sýna fram á hugsanlegan mun á koparmagni í
plasma Alzheimersjúklinga og heilbrigðra jafnaldra þarf að rannsaka
fleiri einstaklinga. í Ijósi þess að >95% kopars í plasma er bundinn
cerúlóplasmíni hjá hcilbrigöum einstaklingum cr athyglisvert að engin
fylgni er milli þessara tveggja efna hjá Alzheimersjúklingum. þetta má
túlka sem vísbendingu um misbresti í stjórnun koparbúskapar hjá
Alzheimersjúklingum.
RANNSÓKN Á LÍPÓPRÓTEIN LÍPASA MEÐAL
EINSTAKLINGA MEÐ HÆKKUN Á ÞRÍGLÐSERÍÐUM.
Birgir Jóhannsson1.
Gunnar Sigurósson2, ísleifur Ólafsson3
‘LHÍ, 2Göngudeild Landspítalans fyrir blóðfitumœlingar,
3 Rannsóknardeild Borgarspitalans.
Inngangur: Veruleg hækkun á þríglýseríðum í blóöi getur stuðlaö
að bæði æðakölkun og briskirtilsbólgu. Slík hækkun á þríglýseríðum í
blóði er oft ættgeng og undirliggjandi orsök margvísleg, m.a. minnkuð
framleiðsla á efnahvatanum Lípóprótein Lípasa (LPL), en hann gegnir
lykilhlutverki í niðurbroti þríglýseríða sem finnast í kjarna þríglýseríð-
ríkra Iípópróteina. Með tilkomu mæliaðferða til aö greina magn og
virkni LPL í post-heparín plasma hefur það verið talið rökrétt að nota
slíkar mælingar sem fyrsta skrefið í rannsóknum á undirliggjandi
orsökuni hækkunar þríglýseríöa í blóði. Þar sem engar slíkar mælingar
hafa farið fram hér á landi var þaö tilgangur þessarar rannsóknar að
mæla magn LPL í post-heparín plasma einstaklinga með hækkun á
þríglýseríðum (> 5.0 mmól/L) og kanna hversu oft ónóg framleiðsla á
LPL geti skýrt hækkun þríglýseríða í blóði þessara einstaklinga.
Efniviöur og aðferðir: Sautján einstaklingar (9 konur og 8 karlar)
á aldrinum 24-73 ára (meðalaldur= 42.9 ár) með eðlilegar blóðfitur
(Þríglýseríðar 0.96 ( 0.49 mmól/L) og kólesteról 6.41 ( 1.45 mmól/L))
var fenginn til viðmiðunar. Sjúklingar voru fengnir úr skrám
Göngudeildar Landspítalans fyrir blóðfitumælingar. Samtals 25
1 19
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.