Læknaneminn - 01.10.1995, Síða 144

ABSTRAKTAR
fylgikvillarnir. Hjá 12 sjúklingum (22.6%) var um líknandi aógerð að
ræða, eftir stóðu þá 53 sjúklingar sem gengust undir læknandi aðgerð.
Fimm ára lifun þeirra sem höfðu önnur æxli en carcinoid æxli var 37.8%
(49 sjúkl.). Lifun þeirra sem höfðu einkenni (31 sjúkl.) var 27.0%
samanborið við 55.6% hjá einkennalausum (18 sjúkl.), marktækur
munur fékst þó ekki (p = 0.18). Lifun þeirra sem höfðu
flöguþekjukrabbamein (22 sjúkl.), var 42.3% samanborið við 29.6% hjá
sjúklingum með kirtilkrabbamein (19 sjúkl.), munur var ekki
marktækur. 81.8% sjúklinga með flöguþekjukrabbamein höföu
sjúkdóminn á stigi 1 samanborið við 63.2% sjúklinga með
kirtilkrabbamein. Einungis einn af þeim 7 sjúklingum er höfðu
stórfrumukrabbamein var á lífi eftir 60 mánuði, en lést úr
krabbameininu tæpum 65 mánuðum eftir aðgerð. Sá eini sjúklingur er
hafði smáfrumukrabbamein læknaðist og lifði í tæp 10 ár eftir aðgerð.
Þeir 4 sjúklingar er höfðu carcinoid æxli eru allir á lífi, liðin eru frá 3.5
upp í 9.5 ár frá aðgerð.
Efnisskil: Tíðni fylgikvilla(21.2%) og spítaladauða (4.5%), og 5
ára lifun (37.8%) er í samræmi við niðurtöður erlendra rannsókna sem
sýna að tíðni fylgikvilla er frá 19.1% upp í 27%, spítaladauði frá 3.8%
upp í 10.4% og 5 ára lifun frá 27.6% upp í 34.6%. Það sem kemur á
óvart samanborið við rannsóknir erlendis er að mun fleiri eru
einkennalausir frá lungum og greinast fyrir tilviljun, einnig hafa færri
flöguþekjukrabbamein, eða 44.9% af þeim sem gangast undir læknandi
aðgerð samanborið við 58-80% í erlendum rannsóknum, og hjá einungis
21.2% sjúklinga þurfti að íjarlægja allt lungað, en sambærilegar tölur
víða erlendis eru frá 30 upp í 57%. Það sem telja má hagstætt í minni
rannsókn m. 1.1. lifunar er að hlutfallslega margir greinast fyrir tilviljun
og hafa sjúkdóminn á lægri stigum, einnig eru hlutfallslega fáir sem
gangast undir lungnabrottnám, en margar rannsóknir benda á aö
spítaladauði er mestur eftir slíkar aðgerðir. Það sem telja má óhagstætt
í þessu tilliti er að hlutfallslega færri hafa flöguþekjukrabbamein hér en
erlendis. Þó ekki hafi fengist marktækur munur á 5 ára lifun milli
sjúklinga með flöguþekjukrabbamein (42.3% 5 ára lifun) og
kirtilkrabbamein (29.6%) þá sýna flestar rannsóknir fram á bestu
lifunina meðal flöguþekjukrabbameinssjúklinga.
AFDRIF SJÚKLINGA MEÐ AÐSVIFSKENND
Þórdís Guðmundsdóttir1.
Jóhann Ragnarsson2, Gizur Gottskálksson2.
ILHI, 2Borgarspítali.
Inngangur: Aðsvif (syncope) er algengt fyrirbæri sem mikið hefur
verið rannsakað. Um aðsvifskennd (near syncope) finnst hins vegar fátt
ritað. í flestum tilfellum liggja sömu orsakir að baki. Vitað er að horfur
sjúklinga með aðsvif eru mismunandi eftir orsök þeirra og hafa
hjartasjúklingar slæmar horfur. Það er því áhugavert að kanna afdrif
sjúklinga með aðsvifskennd, hvort þeir fái hana endurtekið og hvort
orsakir hennar séu þær sömu.
Efnivióur og aðferðir: Á Borgarspítala var gerð rannsókn á
orsökum aðsvifa og aðsvifskenndar. Allir er komu á tímabilinu mars
1988 til mars 1989 og uppfylltu ákveðin skilyrði um aðsvif og
aðsvifskennd voru rannsakaðir. í aðsvifshópinn féllu 160 en með
aðsvifskennd 83. Afdrif þessara 83ja voru könnuð. Voru karlar 47
(57%) og konur 36 (43%). Meðalaldur var 58 ár og aldursdreifing 14-92
ár (miðgildi 65). Sjúklingarnir voru flokkaðir í hópa, eftir aðalorsökum
aðsvifs og aðsvifskenndar, þá sömu og upphafleg sjúkdómsgreining
færði þá í; aðsvifskennd vegna skreyjutaugarertingar, hjartasjúkd.,CNS
sjúkd., efnaskiptasjúkd., orthostatísks láþrýstings, lyfja, eða óþekkt
orsök. Fjöldi látinna frá hverjum hópi var athugaður og dánarorsök
fengin með dánarvottorði og læknabréfum eða krufningarskýrslu.
Einnig var tímabilið frá aðsvifskennd til andláts skráð og hlutfall látinna
fyrir og eftir 12 mánuði. Samband var haft við eftirlifandi bæöi
bréfleiðis og símleiðis og kannað hvort um endurtekna aðsvifskennd
hefði verið að ræða og/ef hvenær, hversu oft, innlögn á spítala,
rannsóknir og meðferð. Einnig var fengin fram lýsing á aðdraganda
aðsvifskenndarinnar.
Niðurstöður: Upplýsingar fengust um 81, einn gaf ófullnægjandi
upplýsingar og ekki náðist í einn. Af 83 höfðu 16 látist (19,2%); 9 karlar
og 7 konur, meðalaldur við andlát var 84 ár. Dánartíðni hópsins var
mun hærri en þýðisins (p<0.01) Helstu niðurstööur sýna að þeir sem
létust voru flestir með hjartatengda orsök aósvifskenndar eöa 10
(43,4%). Hlutfall þeirra er létust innanl2 mánaða eða síöar var 3 og
13. í fyrri hópnum dóu allir úr hjartasjúkdómum. Úr hópi með
skreyjutaugarertingu dóu fáir eða 2 (6,4%) og meóalaldur þeirra 94 ár.
Alls fengu 19 (22,9%) aftur aðsvifskennd einu sinni eða oftar, flestir úr
hópi þar sem skreyjutaugarerting var orsök fyrri aðsvifskenndar, 13 af
sömu orsök og upphaflega en 6 af annarri orsök. Einn með óþekkta
orsök fékk nýja greiningu og var því kominn með þekkta
sjúkdómsorsök. Aðsvif kom fyrir hjá 5, 2 af sömu orsök, 1 af óþekktum
toga og 2 fengu nýja greiningu. Þrjú aðsvif komu fyrir hjá sjúklingum
með lyfjatengda aðsvifskennd.
Efnisskil: Aðsvifskennd er algengust þar sem skreyjutaugarerting
er orsök fyrir aðsvifskennd. Dánartíðni þar er lág og má telja víst að að
um saklaust fyrirbæri sé að ræða í flestum tilfellum. Langflestir er létust
höfðu hjartatengda orsök aðsvifskenndar eða 43,4 % þess hóps og
rúmur helmingur þeirra dó úr hjartasjúkdómum. Meðalaldur þeirra var
76 ár. Inn í þessa háu dánartíðni fléttast bæði hár aldur og alvarlegir
undirliggjandi sjúkdómar; lífshorfur þessara sjúklinga eru ekki góðar.
Einn sjúklingur með óþekkta orsök aðsvifskenndar fékk nýja greiningu,
meóferð og læknaðist af endurtekinni aðsvifskennd. Líklegt er að sama
orsök hafi verið í bæði skiptin. Veriö gæti að eftirlit með lyfjagjöf hafi
verið ábótavant hjá þeim er fengið höfðu lyQatengda aðsvifskennd og
fengu nú aðsvif af sömu orsök. Horfur sjúklinga með aðsvifskennd eru
ekki betri en þeirra er fengið hafa aðsvif. Þýðingarmikið er að greina
orsakir hennar. Aósvifskennd getur verið mikilvægt teikn um alvarlega
undirliggjandi sjúkdóma er þarfnast meðferðar og eftirlits.
GERÐ ERFÐABREYTTRAR MÚSAR MED
HITANÆMU AFBRIGÐI AF SIMÍAN VÍRUS 40 (SV40)
STÓRA ÆXLISVÆKINU
(Generation ofTransgenic Mice Harboring a Temperature
Sensitive(ts) Simian Virus (SV40) Large Tumor(T) Antigen(Ag)).
Þórir Auöólfsson1.
ILHÍ.
Inngangur: Frumulínur hafa reynst ómetanlegar vió ýmsar
rannsóknir í frumulíffræði og gert mönnum kleift aö gera hluti sem
annars væru óhugsandi. Þær eru oftast myndaðar meó æxlisfrumum
eða með því að koma æxlisgeni fyrir í viökomandi frumum. Þaö hefur
ætíð verið erfiðleikum háð og því er takmarkað framboð á frumulínum,
sérlega þeim sem sýna þroskaóa myndgerð. Eitt þeirra gena, sem mikið
hefur verið notað til að mynda frumulínur in vitro, er cDNA af Simían
vírus 40(SV40TAg) stóra æxlisvækinu. Það virkar meó því aö bindast
m.a. Rb og p53 bælispróteinunum. Það er hins vegar æxlishvetjandi in
vivo. Til að sneiða hjá þessu vandamáli notum við hitanæmt afbrigði af
þessu geni. Próteiniö er þá brotið niöur viö 39,5°C og að mestu við
líkamshita músarinnar en ekki við 33°C. Þetta minnkar magn virka
próteinsins in vivo og músin ætti að geta lifað án óeðlilegrar
æxlismyndunar. Til að mynda frumulínur eru því frumur teknar úr
vefjum músarinnar og ræktaðar við 33°C. Æxlisgen hafa einnig áhrif á
þroska frumnanna. Með því að hafa æxlisgenið hitanæmt er hægt að
„slökkva“ á geninu með því að hækka hitastigið og geta þá frumurnar
þroskast Tilgangur þessarar rannsóknar er að skapa erfðabreytta mús
134
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.