Úrval - 01.06.1966, Blaðsíða 13

Að horfa á hlut, fólk, landslag, er ekki öllum gefið.
Það er svo margt
sem augað ekki sér
Eftir Leo Rosten
Það sem við í daglegu
tali köllum „að sjá“,
finnst okkur auðskilið
hugtak, en í rauninni er
það ákaflega afstætt
hugtak.
Við sjáum nefnilega ekki -— það
sem „er“ þarna — heldur það sem
okkur hefur verið kennt að „sé“
þarna.
Þannig er það ekki hin rétta mynd
hlutarins, sem við skynjum í raun
og veru heldur er það sú hugmynd,
sem myndast með okkur þegar við
sjáum einhvern hlut. Auga manns-
ins er linsa, sem tekur á móti í-
myndunum, og þessar ímyndanir
flytjast til heilans, þar sem þeim
er gefið nafn og meining. Og nafn-
ið og meining þess sem endurvarp-
ast frá linsunni, fer eftir menntun
okkar og afstöðu.
Raunveruleiki einhvers hlutar er
því að eins raunveruieiki fyrir sjálf
okkur, og við sjáum hlutina eins
og viff erum ekki eins og þeir eru.
Er þetta fjarstæðukenndur skiln-
ingur?
Hinn frægi listfræðingur E. H.
Combrich minnir okkur á, að sú
var tíðin, að málarar máluðu hesta
með augnahár á neðra augnaloki.
Við vitum að það eru engin augn-
hár á neðra augnaloki hests, en samt
„sáu“ listamennimir þar augnahár,
af því að þeir voru svo vanir augn-
hárum mannanna.
En kannski þú sért, lesandi góð-
ur, einn þeirra, sem trúa á raun-
veruleikann í skynjun okkar, og
sért viss um, að það hljóti að vera
fyrir hendi einhver raunveruleiki
sjónarinnar, sem allir geti séð eins,
og blasi eins við öllum. Og þá komi
þér í hug, að færa sönnur á mál þitt
með því að grípa til myndavélar-
innar. Hún hljóti þó að sýna okkur
raunveruleikann eins og hann blasi
við hverjum og einum.
Við skulum gera tilraun með þér
11
Readers Digest