Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 69

RÆTTARMÁLIÐ í FØROYUM
73
einstøku løgtingsmenninir nýttu og enn
minni, hvat mál skrivstovur ríkisins nýttu.
Minnilutin (Johan Kallsoy og S. P. Zachari-
assen) førdi fram: „Meðan føroyskt mál
meira og meira verður nýtt skrivliga millum
manna her á landi, er tað so statt, at al-
mennar skrivstovur sjáldan ella ongantíð
nýta málið skrivliga. Hetta má sigast at vera
stórt spell og ein smeitur fyri móðurmál
okkara, og slíkur siður ella rættari ósiður
finst neyvan í nøkrum landi, har fólksins
talumál er eittans, soleiðis sum statt er í
Føroyum.
Tað kundi verið neyðugt at sett fram upp-
skot um lógarreglur fyri, at allar almennar
skrivstovur her á landi skulu nýta føroyskt
mál skrivliga í øllum viðurskiftum innan-
oyggja, men tá tílíkar reglur í seg sjálvt eru
ónáttúrligar, og tá vit vóna, at menn sum sita
í almennum størvum vilja skilja, at landsins
mál eigur ein sjálvsagdan rætt til at verða
nýtt skrivliga eins væl og munnliga í øllum
førum innanoyggja, skulu vit lata vera at
gera hetta á hesum sinni, men einans mæla
tinginum til at samtykkja eina áheitan til
Føroyingar, sum sita í almennum størvum,
um at nýta føroyskt mál í brævaskifti og
almanna kunngeringum.“
Viðvíkjandi rættarmálinum helt meirilutin
onga orsøk vera til at gera nakað við henda
spurning, tí galdandi rættargangslóg, sum
bert var fáar mánaðir gomul, gav hvørjum
manni og hvørjari kvinnu, sum møttu í rætt-
inum, rætt til at nýta føroyskt mál í tann
mun, tað var neyðugt. Minnilutin vísti til
sjónarmiðini hjá Mitens og Niclasen í 1933
og setti fram uppskot samsvarandi. Uppskot
minnilutans í spurninginum um føroyskt
rættarmál fekk bert 10 atkvøður og fall so-
statt.
Við løgtingsvalið 28. januar 1936 misti
Sambandsflokkurin meirilutan í løgting-
inum. Sambandsflokkurin og Sjálvstýris-
flokkurin fingu hvør sínar 8 mans valdar,
Javnaðarflokkurin 6 og Vinnuflokkurin 2
mans. I 1937 kom rættargangslógin aftur á
tingborð í sambandi við, at skipan við dóms-
monnum varð sett á stovn í Danmark. Málið
varð beint í ymsamálanevndina, sum læt
endaligt álit frá sær 9. desember 1938.
Nevndin var samd um at mæla tinginum
til at samtykkja uppskotið til nýggja rættar-
gangslóg fyri Føroyar. Meirilutin í nevndini
(Edw. Mitens vegna Sjálvstýrisflokkin og
Jacob Nielsen vegna Javnaðarflokkin) skeyt
samstundis upp at broyta grein 149, sum
skotið upp av Mitens og Niclasen í 1933.
Uppskotið hjá meirilutanum um rættarmálið
varð samtykt í løgtinginum 20. desember
1938 við 16 atkvøðum - av øllum tingmonn-
unum uttan sambandsmonnunum.
Við skrivi frá 11. september 1939 til tingið
gjørdi Sjálvstýrisflokkurin vart við, at
danska stjórnin ikki hevði latið tingsins
samtykt árið fyri viðvíkjandi rættarmálinum
við seg koma, og flokkurin heitti tí á tingið
um at taka málið til nýggja viðgerð. I nevnd-
ini, sum fekk málið til viðgerðar, vísti meiri-
lutin (Kallsoy, M. A. Jacobsen og Danbjørg)
til tað, sum Mitens og Jacob Nielsen høvdu
ført fram í nevndarálitinum árið fyri við-
víkjandi rættarmálinum. Meirilutin skoytti
uppí, at tað var eitt avgjørt fólkakrav, at
okkara móðurmál, føroyskt, varð javnsett
við danskt eisini í rættinum. Aftan á at før-
oyskt mál var javnsett við danskt í skúla og
kirkju, skuldi tað eisini verið enn meiri
grund til at hildið, at stjórnin skilti, at hetta
fólkakrav var rímiligt. Meirilutin setti tí fram
uppskot nøkulunda samsvarandi uppskot-
inum hjá Mitens og Niclasen frá 1933.
Minnilutin (Johan Poulsen og A. Samuel-