Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 85

HVUSSU EIGUR KIRKJUMÁLIÐ AT VERA?
89
sitatum í ritualunum. í bíbliutýðing kundu
vit kanska hugsað okkum hetta sjónarmið
flutt yvir á sitat úr GT í NT.
Victor Danielsen vildi týða NT soleiðis, at
tað kundi vera til uppbyggingar, og tað
merkir í samanhanginum, at øll skuldu skilja
málið. Eg haví ikki nevnt eitt tilsvarandi
sjónarmið hjá Dahls monnum, um eg kann
nevna teir so. Men hetta er sjálvsagt heldur
ikki fremmant fyri teimum. Tað kemur ser-
liga fram í viðmerkingum frá Dahl í 1923 til
broytingaruppskotini frá Sørensen prósti til
ritualtýðingina. Her sæst eisini, hvussu opin
Dahl hevur verið fyri atfinningum, tá ið
grund var undir teimum, og harafturat fáa
vit í hesum skrivi at vita, hvussu Dahl kundi
taka við øllum góðum orðum og málburði,
hvar hann kundi finna slíkt. Eg skal pilka
okkurt burturúr.
Dahl umsetti upprunaliga avnoktanina í
trúarorðunum soleiðis: Vit avnokta djevulin
og allar gerningar hans og „alt skap hans“.
Sørensen próstur skeyt upp at broyta alt
skap hansara til „alt, ið hans er“. í viðmerk-
ingunum heldur Dahl, at tað besta uppskotið
er tað hjá Gulaki, sum hevði skotið upp at
siga „allan atburð hans“. Og soleiðis varð
tað. Dahl hevði formin „kalikur“, Sørensen
vildi heldur hava „kalkur“. Dahl leggur fram
tvær grundir til at halda fast við formin
kalikur: 1. eingin sigur annað, og 2. Jógvan
Poulsen brúkar kalikur í bíbliusøguni, og
hon hevur í áravís verið brúkt bæði í skúlun-
um og heima við hús.
Dahl byggir sostatt á 1. tað, sum er gott
mál og góð føroysk orð, 2. tað, sum kent er
í eldri kirkjuligum bókum, og 3. tað, sum øll
siga og skilja.
Sjónarmiðini aftan fyri týðingarvirksemið
hjá Dahl er sostatt meira nuanserað enn hjá
Victori Danielsen. Hjá Victori var bert eitt:
tað skuldi vera lætt at lesa og skilja, so mátti
alt annað víkja. Victor gekk sjálvur nøkur ár
seinni burtur frá hesum sjónarmiði. Hann
týddi GT á sama hátt sum NT í 1937, men
tað varð ongantíð prentað. Hann skal hava
sagt, at hann var ikki keddur av tí og týddi
tað umaftur eins og NT. Tað er útgávan frá
1949. Hetta er tað triðja sjónarmiðið, sum
eg nevndi hjá Dahl - men raðfylgjan er til-
vildarlig.
Tað næsta sjónarmiðið hjá Dahl var tað
tilfar, hann fann í eldri kirkjuligum og bfbl-
iskum máltilfari. Skúlaður í gudfrøði, sum
hevur aldagamlar røtur, og sum fólkakirkju-
prestur við líka so gomlum rótum er tað
natúrligt hjá Dahl umframt at hyggja uttan
um seg at líta aftur um bak. Victor Danielsen
hevði harímóti sum fríkirkjumaður í eini
nýggjari rørslu kvett sambandið aftureftir
og vent sær móti allari tradisjón, men vendir
í vissan mun aftur til hennara seinni í lív-
inum.
Viðvíkjandi tí fyrsta sjónarmiðinum hjá
Dahl, at málið skuldi vera gott føroyskt, er
at siga, at Dahl so at siga er vaksin upp við
tjóðskaparrørsluni, kom blaðungur til
Havnar í nítiárunum stutt eftir at tjóðskap-
arrørslan, sum hevði til høvuðsendamáls at
fáa móðurmálið aftur til heiður og æru,
hevði tikið seg upp, og framvegis ungur kom
hann upp í tað politiska stríðið, sum fyri
stóran part snúði seg um málið. Og kirkju-
málið mátti, júst tí at kirkjan var statsstuðlað
fólkakirkja, gerast ein partur av tí politiska
stríðnum. Og bæði tað tjóðskaparliga og
politiska stríðið miðaði ímóti at fáa loyvi til
at brúka móðurmálið og í so stóran mun,
sum forsvarligt var, at fáa tað sett í staðin
fyri danskt og ikki minst eitt danskbronglað
føroyskt. Tað er tí natúrligt, at málbúnin lá
frammarlaga í huganum á hesum stríðs-