Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 135

FØROYSK KLÆÐIR
139
brosjan, úr Skotlandi tistilbrosjan. Ungar
gentur, ið fóru til Danmarkar aftan á sein-
asta heimsbardaga, høvdu til fragd at fara í
forngripahandlar at leita eftir silvuri. Sjálv
var eg so heppin at finna brosju og gamalt
silvurspenni við reyðum og grønum steinum
og langa urketu til stima.
I Føroyum hevur bæði verið teknað og
smíðað úr silvuri. Niels L. Arge ursmiður
hevur gjørt fleiri mynstur, og Janus Kamban
listamaður teknaði mynstur, sum Aage Dahl
ursmiður læt til Danmarkar at gera. Um-
framt hesar eru tað fleiri, sum bæði hava
stoypt úr silvuri og tini. Silvurbúðirnar hava
innflutt silvur við ymiskum mynstri. I dag
ber til at keypa silvur, evnað til í Føroyum,
ofta hóskandi saman í mynstri til allan bún-
an. Av somu ávum verða silvurlutir íðuliga
nýttir til dóps- og fermingargávur.
Eins og við silvurinum hava ongar ávísar
rammur verið fyri búnanum. Til ber innan
fyri ávíst mark at gera sum einum sjálvum
lystir. Hóast hetta hava tað verið óskrivaðar
reglur um lit, til sorg ella gleði. Til veitslu
reyður ella hvítur vestur, húgvan reyð,
einkjumenn og eldri menn undantiknir. Til
jarðarferð dimm húgva og svartur vestur.
Konufólk hava ikki í seinni árum brúkt før-
oysk klæðir til jarðarferð.
Tað, at ongar fastar rammur eru um,
hvussu klæðini ella búnin eigur at vera, og
hvussu hann eigur at brúkast, kann hava
sínar vansar, so tað siðbundna fer á glið. Nú
fáa ungir menn sær svartan vest til veitslu-
búna, og menn í miðalaldri fáa sær fagurlitt
mynstur í svartan vest.
Tað gátuføra við teimum føroysku klæð-
unum er, at hóast tey í mong ár bert vóru
brúkt av einstaklingum til ávísar tíðir, duttu
tey ongantíð burtur. Er hetta tjóðskapar-
rørsluni fyri at takka, ber tó ikki til at býta
eftir politiskari sannføring, tá ið tey sum
onga broyting ynsktu, kanska hava verið tey
trúgvastu ímóti klæðunum. Ongantíð í Før-
oya søgu hava klæðini verið so almenn og
stásilig sum nú, nýtt á eini og hvørji hátíð
ella veitslustund.
Heimildir
Andersen, Ellen: Danske Dragter. Moden i 1700-
árene, bls. 134. Nationalmuseet. København
1977.
Bíblian. Jóhs. kap. 19, v. 23. Mós. 2, kap. 39, v. 1-
39.
Bærentsen, Elsa: Einlitt knappatroyggja. Varðin
bind 42, 119-125. Tórshavn 1974.
Føroysk Bindingarmynstur. Bundnaturriklæði.
Føroyskt Heimavirki. árshavn 1983.
Debes, Hans M.: Føroyski búnin. Jólastjørnan,
bls. 5-8. Tórshavn 1966.
Debes, Hans, M.: Føroysk Bindingarmynstur, bls.
17. Føroyskt Heimavirki. Tórshavn 1969.
Debes, Lucas: Færøernes Beskrivelse, bls. 249-
251. Udgivet for Selskabet til Udgivelse af
færøske Kildeskrifter og Studier af Jørgen
Richel. Facsimiligeudgave. København 1963.
Djurhuus, Andr.: Kvinnustás. Kvinnutíðinđi nr.
9. Tórshavn 1962.
Djurhuus, Jens Chr.: Føroya kvæði VI, bls. 351-
469 Kopenhagen 1972.
Djurhuus, Petra: Føroyski klæðnabúnin. Føroyar
I, bls. 352-357. Dansk-Færøsk Samfund.
Keypmannahavn 1958.
Føringatíðindi 1890-1906, 1969:
Almikið kotavaðmal, nr. 5 mai 1890.
Kotavaðmal, nr. 7 juli 1892.
Gomul vevkona, nr. 11 juni 1987.
Brita, nr. 12juni 1897.
Offsett-prent, Emil Thomsen, Tórshavn 1969.
Graba, Carl Julian: Dagbók skrivað á eini ferð til