Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Page 28

27
sjeö sjer fært að leggja til í fjárlaga-
trumvarpi sínu aö nokkrum eyri væri
varið úr landssjóöi til þessa velferöar-
máls. Þingiö veitti þó til vegabóta 15
þús. kr. fyrir fjárhagstímabiliö, eöa
sem svaraöi 7500 kr. bvort áriö.
Næstu þingin rífkuöu framlagiö upp
í 15 til 20 þús. kr. á ári, og mestu
af þessu fje var varið til að gera við
fjallvegi. Um akvegi þoröi enginn að
tala enn þá. Árið 1890 var bygð brú-
in yfir Ölfusá, sem kostaði rúmar 60
þús. kr., og þótti fádæma stórræði.
En framlögin til vegabóta voru enn
ekki orðin meiri en það, að meðaltal-
ið frá 1876 til ársloka 1893, eða í
iS fyrstu fjárforræðisárin, náði ekki
23P2 þús. kr. fyrir hvert ár. En þá
koma líka fyrstu timamótin. Á þing-
inu 1893 eru samþykt ný vegalög,
sem leggja landssjóðnum þá skyldu
á herðar, að gera fyrst og fremst ak-
vegi frá helstu kauptúnum landsins
upp í hjeruöin, og áttu þessar
flutningabrautir liver í sínu
hjeraði að vera stofnbraut í vega-
kerfi innanhjeraðs, sem kvíslaðist
frá kauptúni hjeraðsins upp um allar
sveitir; samgöngum milli kauptún-
anna skyldi svo haldiö uppi meö
strandsiglingum. Þetta var ný stefna
í samgöngumálum, þvi aö áöur höföu
menn hugsað sjer að leggja alla á-
herslu á aö bæta vegina á aðalpóst-
leiöunum, og jafnvel gera þá akfæra,
og höfðu lög í þá átt verið sett 1887.
Forvígismaður hinnar nýju stefnu,
sem varö ofan á 1893, var síra Jens
heitinn Pálsson. Hann bar upp frv.
þar aö lútandi þegar á þinginu 1891,
en það náði þá ekki fram aö ganga;
barðist hann nieð miklum áhuga fyr-
ir skoðun sinni, bæði á þinginu og í
blaðagreinum og ritlingi um máliö;
þrátt fyrir eindregiö fylgi í -n. d. 1893
lá viö aö málið strandaði i e. d., en
þar tókst Magnúsi landshöfðingja
Stephensen þó að bjarga því með til-
styrk hinna konungkjörnu. Þessi til-
liögun á innanlandssamgöngum, sem
þarna var ráöist í, var óefað sú hent-
ugasta, sem landið á þeim tíma var
fært um, og verður Jens heitnum
Pálssyni seint fullþökkuð forusta
hans i því máli. En þar meö er ekki
sagt að þetta fyrirkomulag fullnægi
landinu til frambúðar, enda sá J. P.
það fyr en flestir aðrir, að án járn-
brauta gátu samgöngurnar ekki kom-
ist í þaö horf, sem dygði til fram-
búðar.
Samfara þessari stefnubreytingu í
vegamálum var nú mikil liækkun á
framlögum landssjóðs til vegabóta;
meðaltal 10 áranna frá 1894—1903
er tæpl. 1073/2 þús. kr. árlega, og
meöaltal 10 áranna frá 1904—1913 er
um 14934 þús. kr. árlega. Alls voru
fjárframlögin úr landsjóði til vega-
bóta orðin rjett viö 3 milj. kr. (2,989,-
941 kr. 98 aur.) í árslok 1913, og eftir
því sem nú er veitt til vega árlega,
bætist við 1 miljón á hverjum 6 árum.
Flutningabrautirnar eru að lengd
397 km. Ekki er lokið við að leggja
þær enn þá, enda hefur líka jafnframt
þeim verið unnið nokkuð að lagningu
akfærra þjóövega í bygðum, í sam-
bandi við kauptún eða flutningabraut-
ir. Það má gera ráö fyrir að lagningu
fiutningabrautanna verði lokið 1923.
Þær hafa þá verið i smíðum í 30 ár,
og þó raunar nokkuð lengur, því að
mestu af vegabótafjenu frá 1880 til
i893var einmitt varið til tveggja vega
(Þingvallavegarins og Iiellisheiðar-