Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Side 92

91
c Þessi braut opnar möguleika fyrir
i ð n a S i (notkun fossafls) í svo
stórum stíl, að langt yfir-
g n æ f i r ú t f 1 u t n i n g 1 a n d s-
i n s 's e m n ú e r, b æ S i t i 1
1 a n d s o g s j á v a r — og það
fyrir iðnaöi, sem er svo f ó 1 k s
s p a r, aö allir hinir atvinnuveg-
irnir geta staðiö jafnrjettir eftir
viö hliöina á honum.
Þetta síöast nefnda veit jeg meö
vissu aö er rjett hermt, en jeg geri
ekki frekari grein fyrir því aö svo
stöddu; efniö er nóg í ritgerö út af
fyrir sig þegar tími er til kominn
aö ræöa þaö.
Iivaö kemur þaö svo málinu viö,
þó einhver þröngsýnn vitsmunamaö-
ur, eða starblindur aulabáröur komi
og segi:
Sá landbúnaöur, s e m n ú e r á
Suðurlandsundirlendinu, er svo litil-
fjörlegur,aö hann ber ekki járnbraut.
Sá iðnaður, s e m n ú e r í land-
inu, þarfnast ekki járnbrauta.
Sá, sem ekki sjer neina fram-
tíðarmöguleika i þessu landi, getur
vitanlega ekki vcriö járnbrautarmaö-
ur.
VI.
En svo jeg snúi nú aftur aö rit-
gerð B. Kr., þá er næst aö geta þcss,
að á eftir Kanda telur hann Banda-
rikin í heild sinni, ýms þeirra sjer-
staklega o. fl. lönd, og þræðir í hvert
sinn vandlega sömu hugsunarvilluna,
þá sem sje, að þær vörur, sem eru
ekki framleiddar á íslandi, verði ekki
beldur fluttar með járnbrautum þar.
Skal jeg ekki eyða fleiri orðum að
henni.
Þó er eitt atriöi í upptíningi B. Kr.
úr erlendum hagfræöisskýrslum, sem
er vel þess vert, að gert sje að um-
hugsunar- og umtals-eíni. Sem sje
það, að skýrslurnar sýna að yfirleitt
eru e i g n i r n a r á m a n n meiri þar
er. hjer. T. d. fleiri fjenaður á mann
en hjer. Og þar með fylgir þá vitan-
lega hitt, að framleiðslan á
m a n n er meiri þar en hjer. Er þá
miðað viö framleiöslu sveitamanna
hjer, eins og hún er nú, en ekki við
sjávaraflann.
Út af þessu dregur nú B. Kr. þá
ályktun, aö þótt járnbrautir borgi sig
i þessum framleiðsluríku löndum, þá
geti járnbrautir með sama notenda-
fjölda ekki borgað sig hjer — af því
að eignir, framleiðsla og þar af leið-
andi flutningur á mann sjeu minni.
Þessi ályktun er þó algerlega rang-
lega dregin. Hjer er borið saman ann-
ars vegar land eða lönd, sem liafa liaft
fullkomin samgöngutæki — járn-
brautir — í mörg ár, jafnvel marga
áratugi, en hins vegar land, sem eng-
ar brautir hefur fengiö enn þá, sem
eftir áliti B. Kr. á enn þá eftir aö
bíða marga áratugi, líklega fleiri en
eina öld og kannske alla eilífðina eft-
ir því aö fá járnbrautir. Sá maður,
sem vill rannsaka með samanburði
við víðáttu, fólksfjölda og einstak-
bngseign annara landa, hvort hæfi-
legt sje fyrir íslendinga að ráðast í
járnbrautarlagningu eftir 5 ár, hann
verður að bera saman ástand íslands
eins og það er n ú við ástand hinna
landanna eins og það var 5 ár-
u m á ð u r e 11 b y r j a ð v a r a ð
1 e g g j a járnbrautir þ a r. Jeg
vona að þetta sje sæmilega auðsætt —
tek þó skýringardæmi til vonar og
vara. Segjum að tvö lönd á einhverj-