Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1971, Blaðsíða 100
SVAVAR SIGMUNDSSON
TVÆR BÆKUR UM ÖRNEFNAFRÆÐI
Á sl. ári komu út í Svíþjóð tvær bækur um örnefnafræði, Ortnamn
och ortnamnsforskning eftir próf. Harry Stáhl í Uppsölum, og Ort-
namnen i Sverige eftir Bengt Pamp, dósent í Lundi. (Frumútgáfa
kom 1967, en 2. prentun 1970). Bók Pamps er fyrst og fremst hugsuð
sem kennslubók fyrir stúdenta í norrænum málum, en hún er að fram-
setningu svo skýr og auðlesin, að sænskur almenningur mun og hafa
af henni fullt gagn. Bók Stáhls virðist ekki ætluð stúdentum fyrst og
fremst, heldur einnig átthagafræðingum, byggðasagnfræðingum og
kennurum í sænsku, en höfundur hefur verið prófessor í norrænum
málum, einkum örnefnum, við háskólann í Uppsölum um árabil.
Til að gefa hugmynd um efnisskipan bókanna í stórum dráttum, er
rétt að nefna helztu kaflafyrirsagnir þeirra. Bengt Pamp skiptir bók
sinni í 6 aðalflokka: 1. Heitafræði (terminologi) og nafnflokkar, 2.
Rannsóknasaga, 3. Að skýra örnefni, 4. Búsetunöfn (bebyggelse-
namn), 5. Spildunöfn (ágonamn) og 6. Náttúrunöfn. f bókinni er og
mjög nákvæm bókfræði, sem gagnleg er hverjum örnefnafræðingi.
Fram yfir bókfræðina í bók Stáhls eru hér með rit, sem taka fyrir
einstaka nafnliði.
I bók Harry Stáhls hefur efninu verið skipað á þann hátt, að fyrst
er kaflinn Efniviður og hjálpartæki örnefnafræðingsins, þar sem
fjallað er um eldri nafnmyndir og framburð, og um landakortið
sem hjálpargagn. 2. kaflinn heitir Nafnskýring, en hinn næsti Hvern-
ig örnefnin verða til. Þá er fjallað í þrem köflum um búsetunöfn,
náttúrunöfn og nöfn á einstökum landshlutum, héruðum, sóknum,
borgum og bæjum. Að síðustu er bókfræði.
Báðir höfundarnir leggja áherzlu á, að örnefnafræðin sé sjálfstæð
vísindagrein, sem taki aðrar vísindagreinar sér til hjálpar, en sé ekki
eingöngu til sem hjálpargrein annarra greina vísinda, s. s. sögu, þjóð-
fræði, líffræði, landafræði, fornleifafræði og efnafræði, svo eitthvað
sé nefnt. Harry Stáhl orðar þetta svo: „Á hinn bóginn er um það að