Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1885, Side 25

157
skal taka arf várra landa næsta bræðri eða nánari
maðr, enda er nú heimting til fjárins hvergi lengi,
sem þat liggr4*1, og á öðrum stað í sama þætti: „Ef
várr landi andaz austr, þá skal féit taka næsta bræðri
eða nánari, en féit liggr sér nú aldreigi“2. Og við
þessa grein stendur utanmáls athugaorðið nýmæli.
fetta hyggur Konráð Maurer, að tekið sje eptir gamla
sáttmála, þar sem segir: „Erfðir skulu uppgefast fyrir
íslenzkum mönnum í Noregi, hversu lengi sem þær
hafa staðið, þegar réttir koma arfar til eða þeirra
löglegir umboðsmenn“3 4. En Y. Finsen segir, að orðin
í Staðarhólsbók sje fornlegri en orðin í gamla sátt-
mála, og muni því þessi ákvæði vera eldri, og einungis
staðfest í gamla sáttmála, og heldur þess vegna því
fram, að Staðarhólsbók muni rituð um 1260.
Jón Sigurðsson hefur rakið sögu Staðarhólsbók-
ar4. eptir nöfnum sem eru á henni. Hefur hann fund-
ið, að hún muni hafa verið i Húnavatnssýslu á 14.
öld, „líklegast hjá Auðkýlingum“: Benidikt Kolbeins-
syni og þeim frændum. Á 16. öld átti hana Hólm-
fríður Erlendsdóttir i Stóradal undir Eyjafjöllum, syst-
ir þeirra forvarðar lögmanns (sunnan og austan
1499—1512) og Vigfúsar lögmanns (sunnan og austan
1513—1520); fyrri maður Hólmfríðar var Einar sonur
Eyjólfs lögmanns sunnan og austan 1480—1494) Ein-
arssonar, er talinn er ættaður norðan úr Húnavatns-
sýslu. Hólmfríður gaf hana í testamenti sínu merkum
bónda Filippus Runólfssyni, en hann gaf hana síðan
bróðursyni Hólmfríðar, Páli Vigfússyni (lögmanni sunn-
an og austan 1556—1569). Páll andaðist 1570, „og
1) Staðarhólsbók bls. 88.
2) Staðarhólsbók bls. 96.
3) ísl. fornbrjefasafn I. bls. 620.
4) ísl. fornbrjefasafn 1. bls. 87—88.