Eimreiðin - 01.07.1918, Síða 119

Eimreiðin]
Ritsjá.
HARALDUR NÍELSSON: KIRKJAN OG ÓDAUÐLEIKASANN-
ANIRNAR. Fyrirlestrar og prédikanir. Rvík 1916.
Hvernig sem litið kann að verða á efni þessarar bókar, þá er eitt víst,
að hún er svo merkileg í mörgum greinum, að vert er að kynnast henni.
þó ekki væri fyrir annað, en hve vel hún er rituð, full af eldmóði og ó-
bifandi sannfæring um kenningar þær, er hún hefir að flytja um fram-
hald lífsins eftir andlátið, samband við framliðna, svipi lifandi manna
eða hamfarir, kraftaverk nú á dögum og mörg önnur aularfull fyrir-
hrigði. Þar er meira að segja sýnt fram á, að upprisu Kfdsts heri að
skoða á sama hátt og birting framliðinna anda á fundum andatrúar-
manna og sannað með orðum ritningarinnar, að Páll postuli og sam-
herjar hans í hinni fyrstu kristni hafi verið fullkomnir andatrúar-
menn. Og alt er þetta prédikað með svo mikilli djörfung, mælsku og
sannfæringarafli, að ekki getur hjá því farið, að maður fái virðingu
fyrir höfundinum.
Aftur getum vér ómögulega fallist á, að þessar kenningar eigi fullan
rétt á sér innan vébanda þjóðkirkjunnar íslensku eða hjá em-
bættismönnum hennar. Því þær riða í fullan bága við játningarrit
hennar og þá uppfræðing, sem hún lögum samkvæmt veitir uppvaxandi
æskulýð landsins, og hljóta þvi að leiða til sundrungar og niðurdreps
alls trúarlífs í landinu. Og sama máli er að gegna um allar kenningar
hinna svo nefndu „nýguðfræðinga", meðan þjóðkirkjan hvílir á þeim
lagagrundvelli, sem hún nú byggist á. Það mun og hafa verið þetta,
sem átt er við í vísunni, sem birt var í 1. h. af þessum á,’rg.; Eimr.
(XXIII, 44), þar sem sagt er, að stjórnin hafi vippað vantrúarpresti
upp í biskupsstólinn, þótt heppilegar hefði þar mátt að orði komast.
Því „vantrúarprest“ er víst ekki hægt að kalla síra Jón Helgason, hinn
núverandi biskup vorn. Trúmaður er hann víst á við hvern annan, og
hæfileikamaður svo mikill, að vel mætti úr honum gera erkibiskup. En
„villutrúarmann" má sjálfsagt kalla hann, frá sjónarmiði þjóðkirkj-
unnar og játningarrita hennar. Og frá þvií sjónarm'iði er vel
skiljanlegt, að sumum hafi fundist það miður viðeigandi, að geta
þann mann að yfirverði þjóðkirkjunnar, sem fremstur hefir verið i
flokki til að brjóta niður hinar lögákveðnu kenningar hennar. f>að