Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1916, Page 95

»Að marka tóttir til garða«
95
gerö af timbri; að baki þeirra eru venjulega matjurta-
garðar eða trjágarðar, og sumstaðar líka á milli þeirra.
Á síðari tímum hefur steinhúsum fjölgað.
Pví miður eru engir nýir uppdrættir til af kaupstöð-
um og verslunarstöðum eða bæjum á íslandi, nema af
Reykjavík og Hafnarfirði eftir landmælingadeild herfor-
ingjaráðsins (gerðir 1902 og 1903). En hver, sem hefur
komið í marga íslenska kaupstaði, mun hafa tekið eftir
því, að þeir eru mjög óskipulega bygðir, og að full þörf
er á fyrir landsmenn að athuga það, hvort ekki mundi
fara betur á því að mæla fyrst út götur og
»marka tóttir til garða«, eins og Snorri segir,
áður en hús eru reist í kaupstöðum. Reykjavík mun
vera skipulegast bygð af öllum bæjum á íslandi, en
stundum hafa þó verið bygð þar hús — og það enda í
hinum nýja hluta bæjarins —, sem hafa staðið skökk við
götum eða jafnvel þvert fyrir þeim götum, sem átt hefur
að leggja, eins og t. a. m. frakkneski spítalinn. Ef bæir
eiga að vera skipulega bygðir, þarf að gera uppdrátt af
bæjarstæðunum og nákvæma áætlun um gatnaskipun og
húsaskipun. Á milli gatnanna eiga að vera svo stór
svæði, að hús geti staðið þar í röð út að götunum og
garðar legið að baki þeirra.
Pegar hús handa opinberum stofnunum eru bygð,
er valið fagurt og hentugt hússtæði handa þeim, og
garðar eða blettir ræktaðir í kringum þau, svo að byggja
megi til viðbótar, þegar þau verða of litil. Sumar stofn-
anir vaxa mjög mikið, er tímar líða, svo sem flest söfn,
eigi síst bókasöfn, skjalasöfn, fornmenjasöfn og náttúru-
gripasöfn. Stjórnarskrifstofur og bankar vaxa einnig, og
þarf að hugsa fyrir því í tíma. Ef Landsbankinn t. a. m.
hefði eigi selt nokkuð af þeirri lóð, sem hið fríða hús
hans, er brann í fyrra og var sönn bæjarprýði, var bygt
á, hefðu varla orðið nein vandræði úr því að byggja það