Andvari - 01.03.1969, Blaðsíða 20

18
HALLDÓR HALLDÓRSSON
ANDVARl
tímamáli. Mér þykir trúlegt, að rit þetta eigi rætur að rekja til kennslu próf.
Alexanders í Háskólanum — að minnsta kosti kenndi hann allmikið um orð-
myndunarfræði á mínum stúdentsárum.1) I bókinni eru nefnifallsendingar
teknar með og taldar til viðskeyta. Albert Morey Sturtevant telur, að deila
megi um, bvort telja skuli með beygingarendingar, í ritdómi, sem hann skrif-
ar um bókina í Scandinavian Studies and Notes, Vol. X, 3 (1928), bls 89
—92. Hér skal ekki um það rætt, en ef nefnifallsending er viðskeyti, þá eru
aðrar beygingarendingar það líka, en þær eru ekki teknar með, nema um sé
að ræða stirðnuð föll, sem tekin eru að gegna blutverki annarra orðflokka.
Die Suffixe er rnjög þarflegt rit, sem þeir, sem við orðmyndunarfræði
fást, styðjast enn mikið við. Helzti galli þess er sá, að í því er aðeins
efni úr fornmáli og nútimamáli. Svo til ekkert efni er frá öldunum þar á
milli. Ef við viljum vita, hvenær einstök viðskeyti fá aukna notkun, þ. e.
farið er að mynda orð með þeim á annan liátt en gert var að fornu, verðum
við einskis vísari með því að fletta upp í bókinni. Ef tekið er dæmi, mætti
benda á viðskeytið -ni í veikum kvenkynsorðum. Höfundur segir réttilega,
að í mörgum tilvikum sé um að ræða myndanir af orðum, sem enda á -inn.
Aftast í greininni tekur bann fram, að viðskeytið sé nú orðið frjótt, þ. e.
myndi orð af annars konar orðum, t. d. blindni, af blindur, stífni, af stífur
o. s. frv. En bann gerir enga tilraun til að ákveða aldur slíkra myndana. Höf-
undur hefir vitanlega sína afsökun, vegna þess að á þeim tíma böfðu bækur
frá því um siðaskipti og fram á 19. öld lítið verið orðteknar og fátt um ein-
stakar rannsóknir, en hann befði þó að minnsta kosti getað sagt, að dæmi
um blindni væri til frá 18. öld (sbr. orðabók Björns Halldórssonar). Þá vantar
eitthvað af viðskeytum í bókina, sérstaklega erlend viðskeyti, jafnvel þótt
þau bafi orðið frjó.
A. M. Sturtevant segir í fyrr greindum ritdómi, að bókin sé ágætt yfirlit
um viðskeyti í fornu máli og nýju, verkið sé unnið af nákvæmni og gætni
(,,This monograph presents an excellent survey of tbe suffixes in both Old
and Modern Icelandic. Tbis works is thoroughly and carefully done“), sbr.
Scandinavian Studies and Notes, Vol. X, 3 (1928), bls. 89. Gustav Neckel
skrifaði einnig um bókina í Deutsche hiteraturzeitung 37. befti (1928), dálk
1814—1815. Telur bann það þakklátt verkefni, sem höfundur hafi tekizt á
1) Próf. Alexander tekur fram í Skírni 1964, bls. 158, að kennsla hans í Háskólanum hafi
gert það nauðsynlegt, að hann semdi ágrip um viðskeyti og samsett orð í íslenzku.