Andvari - 01.03.1969, Blaðsíða 91

andvari
ALDARÁRTÍÐ KRISTJÁNS FJALLASKÁLDS
89
hafa haft hönd í bagga. Hún lifði Kristján og meira að segja 10 árum lengur.
(Dó 1879, 77 ára, sem „skjólstæðingur" hjá frændfólki sínu á Víkingavatni). Mér
finnst vel hugsanlegt, að frændfólkið hafi, m. a. fyrir milligöngu móðurinnar,
veitt honum eitthvað rýmri tíma til andlegrar iðju en venjulegt var að vinnu-
menn hefðu. Þessi unglingur, sem réttilega var nefndur „undrabarn", varð svo
lesinn í bókmenntum og lærður í tungumálum meS sjálfsnámi í vinnumennsk-
unni, að furðu gegnir, og það þótt hann kunni að hafa haft eitthvað ríflegri
tómstundir en vandalaus hjú.
Á Hólsfjöllum hófst frægðarsaga Kristjáns. Þar yrkir hann innan við tvítugt
og rúmlega tvítugur Ijóð, sem birt voru í blööum og þjóðin lærði samstundis og
tók inn í samtíÖar- og framtíÖarsöngva sína, svo sem kvæÖin: Haust, Dettifoss,
Vonin, Lindin og Svanurinn. Þar þýddi hann ljóð eftir fræga erlenda höfunda,
svo sem: Byron, Tegnér og Thomas Moore. Þar orti hann viðkvæm og fögur
eftirmæli fyrir syrgjendur. Þar kvaðst hann á bæði fyrir sjálfan sig og aðra sem
óhlífilegur og háðskur orðhákur og lét bögur fjúka um daginn og veginn, því
að honum var létt um kveðskapinn og fólkið næmt á það, sem hann hafði að
segja.
Friðrik Guðmundsson Árnasonar bónda á Víðihóli á Hólsfjöllum ritaði
endurminningar á efri árum vestan hafs fyrir blaðið Heimskringlu. í minn-
ingum sínum talar hann allmikiö unr Kristján Fjallaskáld. Hann telur, að Krist-
ján hafi verið þunglyndur, fáskiptinn og hlédrægur, nema sérstaklega reyndi á.
Skemmtilega sögu segir Friðrik af því, hvernig Kristján bjargaði málum, þegar
fjöldi brúðkaupsgesta beið á veizlustað brúðhjóna, sem höfðu orðið að sækja
vígslu í aðra sveit og tafizt meira en gert var ráð fyrir. Voru veizlugestir komnir
að því að gefast upp á biðinni og hverfa heimleiÖis. Gekk þá Kristján fram og
skemmti með bundnu máli og óbundnu, svo karlmenn og konur grétu af hlátri.
Lék hann þannig lengi eða þangað til brúðhjónin riðu í hlaÖ og sjálf veizlan gat
hafizt. Lengi var þessa Kristjáns-þáttar minnzt í sveitinni sem ógleymanlegs
atburðar.
Friðrik segist hafa verið 22 ára, þegar hann fór af Hólsfjöllum, en þá var
Kristján dáinn fyrir meira en áratug. Friðrik segir:
„Allan þann tíma frá því, að ég fór fyrst að taka eftir því, sem gerÖist í kring
um mig, þá var jafnan eitthvað með Kristján að gera, og þá kom það ævinlega
þannig út, að hann var sérstök uppáhaldseign sérhvers heimilis á Fjöllum, hvers
einstaks manns, og vísur hans og ljóð voru daglega sungin og kveðin. Þetta er
einkennilegt. Eins og Kristján gaf meinlega kinnhesta við sérstök tækifæri, þá
heyrðist ekki úr nokkurri átt, að hreyft væri ónotum eða illu umtali gegn honum