Andvari - 01.03.1969, Blaðsíða 48

46
VALDIMAR J. EYLANDS
ANDVARI
mörg þessara ríkja mjög voldug og komust á hátt menningarstig. Mörg þeirra
hafa látið eftir sig menjar í sögunni, en fleiri þó í moldinni og leirnum.
Það er einkum á þessurn slóðum, að fornleifafræðin hefir leitt löngu gleymdar
kynslóðir fram í dagsljósið og staðfest gamlar sagnir, sem áður voru taldar vafa-
samar. Starfssvið fornleifafræðinnar hefir smám saman færzt æ lengra austur á
bóginn til þeirra landa í Frjósama beltinu, sem litlar áreiðanlegar sagnir hafa
áður verið til um. Margt merkilegt hefir komið í Ijós, að því er snertir fornsögu
þjóða, sem byggðu þessi lönd frá órofi alda, og vestræna sögu og menningar-
erfðir, sem þangað má rekja.
Egyptaland.
Talið er, að rekja rnegi sögu Egyptalands fimm árþúsundir aftur í tímann.
Um 3100 f. Kr. sameinaði konungur nokkur, sem Menes er nefndur, Efra og
Neðra Egyptaland, sem urn langt skeið höfðu verið sérstæð ríki, og var Memfis
höfuðborg hins nýja ríkis. Rústir þessarar fornu borgar eru um tólf mílur fyrir
sunnan Kairo, núverandi höfuðborg landsins. Um 2100 f. Kr. færðu Egyptar
höfuðborg sína til Thebes, urn fjögur hundruð rnílur suður frá Kairo, og var
stjórnarsetrið þar allt fram að 1300 f. Kr. Á vesturbakka Nílar, skammt frá
Thebes, er hinn frægi grafreitur og gullnáma fornfræðinga, svo nefndur „Kónga-
dalsgrafreitur". Það hefir oltið á ýmsu um stjórnarfar Egypta um aldirnar. Stund-
um voru þeir sigurvegarar í örlagaríkum orustum, stundum hinir sigruðu. Stund-
um var landið stórveldi, stundum nýlenda. Þar kom að lokum, að þjóðin missti
sjállstæði sitt fyrir fullt og allt. Hver þjóðin eftir aðra muldi hana undir hælum;
Libýumenn, Súdanmenn, Assyríumenn, Persar, Grikkir og Rómverjar. Loks varð
hér brezkt leppríki og nú síðast lýðveldi undir stjómarforustu Nassers. Margt er
í óvissu um fornöldina, en fornleifafræðin hefir leitt í ljós hulda dóma. Naumast
verður sagt, að Egyptaland nútímans sé menningarríki á vestræna vísu, en þó
verður því ekki neitað, að þjóðin á sér einstæða og merka menningarsögu.
Allir kannast við pýramídana rniklu, en þeir hafa staðið af sér storma tírnans
lengur en nokkur önnur mannvirki á jörð. Er hér um að ræða hin tröllauknu
grafhýsi Egyptalandskonunga. Einhver hefir sagt, að þessi mannvirki séu svo
gömul, að þau hafi gleymt, hver byggði þau. Það er erfitt nútímamönnum að gera
sér grein fyrir aldri þeirra, því að svo fátt er til viðmiðunar í sögunni. Allir hafa
þó hugmynd um, að það er æðilangt síðan Abraham eða Móses voru uppi. En
jafnvel á þeirra tíð voru pýramídarnir eldri en svo, að nokkur maður vissi fyrir
víst um aldur þeirra. Alls eru rúmlega sjötíu pýramídar í landinu. Egyptar trúðu
því, að ef til vill rnundi sálin sameinast líkamanum einhvern tírna eftir dauðann.
Það var því betra að hafa vaðið fyrir neðan sig og búa sæmilega urn líkið, eink-