Andvari - 01.01.1980, Side 67

andvari
SVÍNASKÁLABÓNDI SEGIR TÍÐINDI
65
„Skipverjar voru sumir frá Vesturheimi, aðrir frá Svíþjóð, nokkrir úr Dan-
mörku og tíu Islendingar. Danir og Svíar höfðu nú sumir verið lélegir og lítt
vanir sjóverkum, og eigi lynt vel við yfirmenn sína. Hásetar þessir áttu því oft
við hart að búa og voru stundum settir í járn, og það fyrir litlar sakir, enda var
skipherrann á Steypireyðinni fyrir þessa harðneskju sektaður um 50 ríkisdali.
Svíar og Danir höfðu haft minna kaup en Vesturheimsmenn og Bretar, sem meðal
annars oft varð tilefni til misklíðar og áfloga, svo að sýslumaður O. Smith hafði
oft orðið að skakka leikinn, með sinni mannúðlegu, en þó stjórnsömu milligöngu.
Islendingar höfðu þar á móti komið sér vel og átt miklu betra atlæti en Danir
og Svíar, og var hverjum landa vorra goldið 30 rd. í kaup um mánuðinn.“
VII
Enda þótt veiðin yrði til muna meiri árið 1866 en undanfarin sumur, var
þetta síðasta vertíðin, sem Thomas Roys gerði út skip til hvalveiða frá íslands-
ströndum. Hann ákvað nú að slíta samstarfinu við Lilliendahl og ganga út úr
fyrirtækinu. Um ástæðurnar er ekki fyllilega vitað. Vera kann, að ósamkomulag
þeirra félaga hafi valdið. En margvíslegir erfiðleikar og vonbrigði hafa trúlega
haft sín áhrif. Roys var orðinn aldraður maður, slitinn og þreyttur. Bágborinn
fjárhagur hans mun og hafa stuðlað að þessum málalyktum. Lýsisverð á Banda-
n'kjamarkaði fór stórlækkandi um þessar mundir, og hefur það ef til vill ráðið
miklu um ákvörðun Roys.
Lilliendahl vildi hins vegar ekki gefast upp við svo búið. Rak hann hval-
veiðarnar frá Seyðisfirði sumarið 1867, trúlega með sama skipakosti og þar hafði
verið áður. Heimildir um útgerðina þetta sumar eru af næsta skornum skammti.
Þó er vitað, að heildaraflinn varð heldur minni en árið 1866, 36 hvalir veiddust.
Verð á lýsi hélt enn áfram að lækka, enda gafst Lilliendahl einnig upp að lokinni
vertíðinni 1867. Lauk þar með hvalveiðitilraunum Bandaríkjamanna hér við land,
en þá höfðu þær staðið samfellt í 5 ár.
Nú var hins vegar kominn á vettvang danskur hvalveiðileiðangur, sem tók
upp þráðinn og hóf útgerð frá íslandi með veiðitækjum þeirra Vesturheimsmanna
og fyrsta kastið í beinni samvinnu við Roysbræður. Leiðangursstjórinn hét O. C.
Hammer, en útgerðarfélagið „Det danske Liskeriselskab“. Danir höfðu eitt gufu-
skip og nokkra árabáta til veiðanna. Gufuskipið skírðu þeir Thomas Roys,
í heiðursskyni við hinn aldna hvalveiðimann. „Ég réð nafninu - sem aldrei skyldi
verið hafa,“ sagði Hammer einhverju sinni, þegar kastast hafði í kekki með hon-
um og Roysbræðrum.
Af Hammer og hvalveiðum hans hér við land er allmikil saga, en hún verður
ekki sögð að þessu sinni.
Að síðustu er þess að geta, að sumarið 1866 kom Norðmaðurinn Svend
Foyn gagngert til Seyðisfjarðar á hvalveiðiskipi sínu til þess að kynna sér veiði-