Andvari - 01.01.1985, Blaðsíða 42

40
SIGURÐUR STEINPÓRSSON
ANDVARI
hafði þannig yfirumsjón með rannsóknum og doktorsvinnu margra
rriánna. Aðstæður voru þarna að sjálfsögðu mun betri en hér heima, en
ekki mun þó hafa hvarflað að Sigurði að ílengjast í Svíþjóð — á íslandi
var hjarta hans og rannsóknavettvangur, og auk þess var Inga, kona
hans, farin að kunna vel við sig hér. Við stöðunni tók Gunnar Hoppe,
en vegna forfalla hans fór Sigurður enn til Stokkhólms með fjölskyld-
una haustið 1953 og stýrði deildinni í eilt misseri. Var þá ljóst orðið, að
verk þetta væri vart ætlandi einum manni, og var staðan gerð að tveim-
ur.
XVII
Hinn 31. október 1949 flutti Sigurður Pórarinsson erindi um nátt-
úruvernd á fundi Hins íslenzka náttúrufræðifélags, er helgaður var 60
ára afmæli þess. Erindið var prentað í Náttúrufrœðingnum 1950, og
sömuleiðis flutt í útvarpið. Sigurður rakti fyrst ýmis dæmi um vaxandi
áhrif mannsins á náttúruna, en í „stuttu máli hafa þeir (mennirnir)
gjörbreytt gróðri og dýralífi á llestum landsvæðum og raunar einnig á
stórum hafsvæðum. Ymsum æðri dýrategundum hefur verið útrýmt
með öllu, t. d. úruxanum hér í Evrópu, mörgum tugum fuglategunda
verið gjöreytt, og má okkur vera geirfuglinn minnisstæðastur . . .
Gróðri og landslagi hefur verið gjörbreytt á stórum svæðum, skógum
og villtum gróðri eytt, fallvötn beizluð, stöðuvötn mynduð og önnur
þurrkuð út, heimsálfur aðskildar. Og nú stendur maðurinn á þröskuldi
nýrrar aldar, atómaldar, og hefur bókstaflega allt líf á jörðinni í hendi
sér.“
Síðan rakti Sigurður sögu verndarráðstafana gegn slíkum breyting-
um, allt f rá dögum Frans frá Assisi til þjóðgarða og náttúruverndar-
laga og -nefnda í ýmsum löndum:
Nú munu flest menningarlönd hafa náttúruverndar- eða nátt-
úrufriðunarlöggjöf, sem heimilar ríkisstjórnum friðlýsingu eða
aðrar ráðstafanir til verndar náttúrumenjum, lifandi og dauðum,
samkvæmt tillögum náttúruverndarráða eða -nefnda, sem
skipaðar eru sérfræðingum. I Svíþjóð, þar sem ég þekki bezt til,
er hin prentaða skrá yfir friðlýstar náttúrumenjar orðin nokkur
hundruð blaðsíður og má þar finna hvers konar náttúrumenjar
allt frá stórum landsvæðunt niður í smábletti með sjaldgæfri jurt.
Par má finna friðlýsta fossa, vötn, Grettistök, dranga, mýrar,
barrtré, eikur, spendýr, fugla og jafnvel skordýr. Svipað er þessu