Andvari - 01.01.1985, Blaðsíða 75

ANDVARI
GUÐMUNDUR G. HAGALÍN
73
gekk þetta eftir hjá Jónasi, því Rithöfundafélagið klofnaði á aðalfundi sín-
um í mars 1945. Og í því sem hinar stríðandi fylkingar létu frá sér fara um
klofninginn, verður ekki gripið á öðru en ágreiningi um úthlutun fjárins.
Klofningurinn gerðist þannig, að fráfarandi formaður félagsins, Friðrik Á.
Brekkan, stakk upp á Guðmundi Hagalín í sinn stað, og hlaut hann tíu at-
kvæði, en Halldór.Stefánsson fímmtán. Hagalínssinnar tóku þá ekki frekar
þátt í kjöri stjórnar og trúnaðarmanna, en að því ioknu las Guðmundur
upp yfirlýsingu 12 félagsmanna (þar af tveggja fjarstaddra, þetta var undir-
búið fyrirfram) þess efnis, „að kosning í stjórn félagsins lýsti svo miklum
stefnumun í aðalmálum félagsins, að eftirtaldir 12 rithöfundar teldu sig
ekki geta starfað þar framar“ (Alþýðublaðið 20/3 1945). Þeir mynduðu svo Fé-
lag íslenskra rithöfunda undir forystu Guðmundar.
Auðsénir eru stjórnmálapólar í skiptingunni. Með Hagalín fara, auk
Friðriks Brekkan, m. a. Davíð Stefánsson, Kristmann Guðmundsson, Jakob
Thorarensen, Elínborg Lárusdóttir, Ármann Kr. Einarsson. En stjórn-
málaleg skipting er ekki einhlít, því með Hagalín fara líka róttæklingarnir
Gunnar M. Magnúss og Sigurður Helgason. Og ekki voru það tómir rauð-
liðar sent eftir sátu í gantla félaginu, þar má telja Tómas Guðmundsson,
Barða Guðmundsson, m. a. Eins og alkunna er, varð þessi skipting rithöf-
unda mjög langæ, og er ekki úr sögunni enn, þrátt fyrir sameiningu félag-
anna á árinu 1974.24 Má ætla að það hafi orðið bókmennta- og menningar-
lífi þjóðarinnar mjög til ills, að höfundar skiptust í fylkingar um að ota hver
sínum tota á stjómmálalegum forsendum, það varð lenska að fjalla um bók-
menntir út frá slíkum sjónarmiðum fremur en bókmenntalegum. Svo út-
breiddur ósiður sem slíkir dómar voru fyrrum, þá virðist mér að ástandið
hafi enn versnað að mun í bókmenntamati fjölmiðla við þennan klofning.
Hér verður sú saga ekki rakin frekar, en rétt er að nefna að lokum merki-
lega grein sem Guðmundur reit í Alþýðublaðið af þessu tilefni í júní 1945,
„Augasteinar og amakefli“. Hann ræðir þar einkum úthlutun skáldalauna
1943-5, og þykir mjög misskipt pólitískt. Birtir hann því til staðfestingar
þessa töflu um úthlutun skáldalauna á árunum 1943-5:
Davíð Stefánsson 11800 Halldór K. Laxness 17500
Hulda 4600 Jóhannes úr Kötlurn 10200
Jakob Thorarensen 7200 Magnús Ásgeirsson 10200
Þórir Bergsson 4300 Steinn Steinarr 8400
fuiðmundur Daníelsson 6600 Ólafur Jóhann Sigurðsson 7200
Sigurður frá Arnarvatni 2900 Theodór Friðriksson 5700
Elínborg Lárusdóttir 4000 Halldór Stefánsson 4300
Öskar Aðalsteinn 2000 Gunnar Benediktsson 4000
Guðmundur Ingi Kristjánsson 1000 Jón úr Vör 1700
Niu höf. samtals 44400 Aðrir níu samtals 69200