Andvari - 01.01.1985, Side 88

86
GILS GUÐMUNDSSON
ANDVARI
sjóðs bar vitni um eindreginn vilja þings og þjóðar til þess að ráða
bætur á því meini, enda mundi vandalaust að sýna og sanna, að sjóð-
urinn hefír orðið mörgum efnilegum rithöfundum, vísindamönnum
og listamönnum til mikils gagns, þótt mikilla muna sé vant, að hann
hafí getað fullnægt jafnvel hinurn brýnustu þörfum. Vér vonuni því
að hið háa Alþingi lialdi enn frant hinni sömu stefnu, sem mörkuð
var með stofnun Menningarsjóðs, enda þarf ekki orðum að því að
eyða, að sjaldan hefír þess verið meiri þörf en nú á þessum kreppu-
tímum að íslensk menningarviðleitni njóti styrks og aðhlynningar
ríkisins.
F.kki tókst að koma máli þessu í höfn við afgreiðslu íjárlaga að því sinni.
En snemma árs 1936 flutti meiri liluti menntamálanefndar efri deildar að
frumkvæði Jónasar Jónssonar frumvarp um breytingar á lögunum um
Menningarsjóð. Meginbreytingarnar voru tvær. Ffín fyrri var þessi efnis, að
Menningarsjóði skyldu tryggðar af rekstrarhagnaði Afengisverslunar ríkis-
ins 50 þúsund króna lágmarkstekjur árlega. Hin var á þá leið, að í stað sér-
stakra stjórna fyrir bókadeild og náttúrufræðideild, skyldi Menntamálaráð
framvegis hafa með höndum alla stjórn Menningarsjóðs.
Um fyrra atriðið segir í greinargerð með frumvarpinu:
Nú sem stendur getur sjóðurinn nálega ekkert gert af sínu upphaf-
lega ætlunarverki, hvorki að styðja rannsóknir á náttúru landsins, út-
gáfu bóka, sem hafa menningargildi fyrir almenning, eða til að kaupa
listaverk af íslenskum listamönnum. En kreppan kemur alveg
óvenjulega hart við þessa menn, vísindamenn, rithöfunda og lista-
menn. Alþingi hefir á margan hátt reynt að bæta úr afíeiðingum yfir-
standandi fjárhagserfíðleika fyrir aðrar stéttir þjóðfélagsins, en hér
er farið fram á að tryggja að nokkru leyti starfsskilyrði þessara
manna.
Um síðari breytingartillöguna segir, að reynslan hafi sýnt, „að það er að
ýmsu leyti ekki heppilegt, að menn verði fulltrúar í framkvæmdanefndum
eingöngu vegna lífsstöðu sinnar.“ Sé talið hagkvæmara að allar deildir
Menningarsjóðs séu undir einni stjórn.
Frumvarp þetta varð að lögum vorið 1936. Mátti segja, að Menningar-
sjóður væri þar með orðinn starfhæfur á ný.
V
í grein um íhald og framsókn, sem Jónas Jónsson skrifaði í Skírni 1914,
lagði hann ríka áherslu á að allar þjóðfélagsbreytingar yrðu, ef vel ætti að
fara, að byggjast á þróun en ekki snöggri byltingu. Af tvennu illu væri kyrr-