Andvari - 01.01.1985, Page 102

HÖSKULDUR ÞRÁINSSON
Um athugun á framburði
og eðlilegt mál
1. Inngangur
Þessi grein er að mestu leyti samhljóða framsöguerindi sem ég flutti á ráð-
stefnu sem íslenska ntálfræðifélagið efndi til í septentber 1984. Erindið var
síðan flutt í útvarp í janúar 1985, að mestu óbreytt. Greinin ber auðvitað
nokkur nterki þessa uppruna síns. Á ráðstefnunni höfðu hlustendur í
höndum nokkur blöð með textum, línuritum og töflum sem ég vísaði til í
máli rnínu. Hér hefur verið reynt að birta það mestallt og reyndar hef ég
lagfært sumt af því lítið eitt. En ég hef ekki endursamið erindið að neinu
verulegu leyti og bið lesendur að hafa það í huga.
Greinin er í þrem hlutum. í fyrsta hlutanum ræði ég svolítið almennt um
það við hvað þeir fræðimenn fást sent telja sig stunda málfræðirannsóknir.
í öðru lagi rifja ég upp nokkur atriði úr umræðum um framburðarmál vet-
urinn 1983—84 og vík að þætti alþingismanna í þeim, en lesendur muna
kannski að alþingismenn samþykktu sérstaka þingsályktunartillögu urn
framburðarkennslu í íslenskum skólum í þinglok 1984. í síðasta hluta
greinarinnar reyni ég svo að færa rök að því að slík framburðarkennsla geti
ekki orðið nema kák eitt ef hún styðst ekki við niðurstöður rannsókna á því
hvernig íslendingar tala í raun og veru heldur bara einhver einstök dæmi
sem hver étur upp eftir öðrum. Vona ég að þessi hluti greinarinnar sýni að
þær grundvallarrannsóknir sem stundaðar eru við háskóla geta oft tengst
skólastarfi býsna náið og fljótt.
2. Viðfangsefni málfræðinga
Veturinn 1983—84 urðu nokkuð líflegar umræður hér á landi um fram-
burðarmál. Hluti þeirra fór fram í blöðum og þá var stundum látið að því
liggja að íslenskir málfræðingar, og þá einkum þeir sem starfa við Háskóla
íslands, ættu fyrst og fremst að leiðbeina fólki um það hvernig því bæri að
tala móðurmál sitt. Sumir okkar settu hins vegar fram þá skoðun að slíkt
starf væri naumast í verkahring málfræðingá sem fræðimanna og það gæti
að minnsta kosti alls ekki talist aðalhlutverk þeirra að sinna slíku. Þetta virt-