Skírnir - 01.01.1930, Page 144
138
Alþingi árið 1281.
[Skírnir
að þessari síðari endurskoðun lagánna norsku hafi verið
lokið 1274 og að hin nýju landslög hafi verið lögtekin á
lögþingunum það ár og hin næstu þar á eftir. Sýnist þá
ekki lengur hafa verið um neina mótspyrnu frá kirkjuvald-
inu að ræða. Með sáttargerðinni í Björgvin sumarið 1273
höfðu konungur og erkibiskup komið sér saman um tak-
mörk konungsvalds og kirkju, og konungur varaðist það,
að setja nokkuð það í Kristindómsbálk hinna nýju laga, er
heyra mátti til löggjafarvaldi kirkjunnar.
Þessar endurbætur Magnúsar konungs á hinum norsku
lögum urðu næsta afdrifamiklar fyrir lög vor íslendinga.
Hér voru lögleiddar á þessum árum tvær lögbækur, Járn-
síða á árunum 1271—1273 og Jónsbók 1281. Svara þær
sín til hvors þáttarins í lagaendurskoðuninni norsku, Járn-
síða til lögbókarinnar frá 1267, Jónsbók til landslaganna
nýju frá 1274.
Breyting sú, er varð á stjórnarskipun íslands, er lands-
menn gengu konungi á hönd, hlaut að hafa í för með sér
gagngerða breytingu á löggjöf landsins innan skamms.
Magnúsi konungi hlaut að vera það hugleikið, að þær
breytingar yrði gerðar sem fyrst, og það var eðlilegt, að
hann reyndi að koma þeirn á einmitt í sambandi við end-
urskoðun sína á lögum Noregs. Hann hlaut t. d. að óska
þess, að staða konungsvaldsins og réttur yrði hinn sami á
íslandi og í Noregi, og að öll lagaákvæði, er að þessu lýtu,
yrðu því sem svipuðust í báðurn löndunum. Þess vegna
hefir hann látið semja lögbók fyrir ísland, er hann hafði
lokið við lögbókina norsku 1267. Sú lögbók er Járnsíða, og
þó norska lögbókin frá 1267 nú sé glötuð, þá má þó telja
þa6 víst, að hún hafi verið aðalheimild Járnsíðu. Efni Járn-
síðu er að miklu leyti norskt, enda nefnir höfundur Árna
biskups sögu hana »lögbók norræna« ’) og Lögmannsannáll
getur þess, að 1271 kæmi »norræn lög« á ísland.1 2) Ýmsir
fræðimenn hafa líka haft þau ummæli um lögtöku Járn-
1) Bisk.s. I., bls. 688.
2) ísl. ann., bls. 259.