Skírnir - 01.01.1930, Síða 158
152
Alþingi árið 1281.
[Skírnir
þær við leikmenn, er þeir þá sáu fram á að voru í vænd-
um. Er þar kveðið hart að orði um þá menn, er veita hei-
lagri kirkju og réttindum hennar ágang, og óspart mælt
svo fyrir, að menn felli á sig bann eða forboð með sjálfu
verkinu, þeir er á móti kirkjulögunum brjóta. Síðan talaði
biskup um lögbókina og eigi sáttsamlega. Er skýrt nokkuð
frá ræðu hans í sögunni. Var aðalefni hennar það, að bisk-
up neitaði að samjjykkja nokkuð það, er væri á móti vilja
erkibiskups, og sagðist með engu móti þola, að heilög
kirkja tapi því frelsi, að guðslög gangi fyrir landslögum.
Árni biskup hefir vafalaust verið skörulegur maður og
snjall ræðumaður. Segir sagan, að þegar hann hafði talað,
þá »rómaði múgrinn stórum vel, þat er hann vildi, at
kirkjan eðr alþýðan týndi eigi frelsi sínu«. Hefir biskup
bersýnilega haft þingheim allan á sínu bandi, er hann hafði
lokið ræðunni. Loðinn leitaði því þegar í stað bragðs, að
gera biskup og kirkjuvaldið tortryggilegt í augum leik-
manna og sveigja þá þannig til fylgis við sig. Kaþólska
kirkjan bannaði að byggja dautt fé á leigu, og kallaði það
okur. Var það bannsök. Biskup hafði minnzt á okur í ræðu
sinni og veik Loðinn að því. Sagðist hann trúa því sann-
lega, að okur sé illt og að þeir séu bannsettir, sem gera
sig seka um slíkt. »En hvat má hærra okr vera en tíund-
argerð sú hin rangliga, sem hér er á landinu; þér bisk-
uparnir heimtið tíund af sylgjum ok silfrbeltum, koppum
ok keröldum ok öðru dauðu fé, ok undra ek mik, hví
landsbýit þolir yðr slikar óhæfr, ok gerit eigi norræna tí-
und at eins, þá sem gengr um allan heiminn ok einsaman
er rétt ok lögtekin.« Loðinn hitti hér á viðkvæmt mál. Tí-
und var hér á landi greidd af upphæð eigna, verði þeirra,
en ekki af afrakstri þe rra eins og víðasí hvar annarstaðar..
Hún var eignaskattur, en ekki tekjuskattur. Hefir það sjálf-
sagt fallið í góðan jarðveg hjá mörgum þingmanna, að
heyra það, að tíundargerð sú, sem kirkjan hafði tíðkað hér
á landi, væri bannsök og brot á kirkjulögunum. Sagan
getur þess, að Rafn Oddsson hafi séð, að Loðinn mýndi
auka sér fylgi með þessum málsendum. Rafn var enginn