Skírnir - 01.01.1930, Síða 207
Skirnir] Kópavogsþing árið 1662. 201
í þróun íslenzkra atvika, og hefði aldrei komið hér til
greina, ef það hefði ekki verið lögleitt í Danmörku.
Um þessar mundir var Danmörk kjörríki, þó að oftast
æxlaðist svo liðuga síðustu öldina fyrir lögtöku einveldis-
ins, að elzti sonur konung's yrði fyrir kjöri, sem reyndar
að jafnaði var fyrir þá sök, að konungur neytti valds síns
til þess að láta kjósa elzta son sinn að sér lifandi.
Konungur var kosinn af aðalsmönnum (ríkisráðinu) á
herradögum svonefndum, og síðan hylltur af landslýð. Þar
eð konungur þá krúnu sína af aðalsmönnum, var ekki
nema vonlegt, að þeir tryggðu sér það með sáttmála við
hvern konung, hvert vald hann hefði og hvernig hann
mætti beita því. Voru þessir sáttmálar nefndir handfestur,
og voru nokkuð hver með sínum hætti um daga hvers
konungs. Voru þær nokkurskonar stjórnarskrá ríkisins um
hvers konungs daga, og voru þegnarnir lausir allra mála
við konung, héldi hann ekki handfestu sína. Aðalinntak
þeirra var jafnan á eina lund, að tryggja aðstöðu aðals-
oianna og eignir þeirra, bæði fastar og lausar, sérstaklega
gegn skattaálögum, því að þótt þær tekjur ríkisins væru
að mestu gripnar upp úr vösum alls almennings, vissu
^ðalsmenn, að þeir voru fljótt þurrausnir, og að þá yrði að
þreifa i pyngjur þeirra, ef með þyrfti. Var aldrei önnur
eins hætta á slíku, og ef ófrið bar að höndum, og
áskildu handfesturnar því flestar aðalsmönnum rétt til að
órskurða, hvort frið skyldi halda eða leggja í ófrið.
íslendingar tóku aldrei beinlínis þátt í konungskjöri.
En þar eð ríkið var erfðariki, gátu dönsk eða norsk kon-
nngskjör ekki verið bindandi fyrir landið, nema borið væri
oiður á þeim manni, sem var rétt borinn hér til ríkis sam-
hværr t erfðalögunum frá 1260, eða samþykki landsmanna
hæmi til. Komu því konungshyllingarnar í kjörs stað. Þeg-
ar Hákon konungur gamli var tekinn hér til konungs fyrst-
Ur. varð hann að gangast undir handfestu, og köllum vér
bað plagg Gamla sáttmála. Handfestur þær, sem íslands
konungar urðu að gangast undir við önnur ríki sín, áttu
auðvitað ekki við háttu íslands, og því var það, að ís-