Skírnir - 01.01.1930, Page 230
224
Alþingi árið 1685.
[Skírnir
Fleiri lærðir rnenn fetuðu í fótspor síra Guðmundar
Einarssonar og tóku saman aðvörunarrit gegn göldrum.
Síra Sigurður Torfason, bróðir Þormóðs sagnaritara,
samdi árið 1655 allmikla ritsmíð, er hann nefndi »Tractatus
de magia eamque comitantibus erroribus, það er Stutt
ágrip um galdra eður töfrakonstir og þeirra meðfylgjandi
lesti út af heilagri ritningu og ritningarinnar eftirdæmum
saman skrifað af Sigurði Torfasyni«.
Daði Jónsson, sýslumaður í Kjósarsýslu, samdi árið
1670 rit, sem hann valdi nafnið: »Einföld declaration og
útskýring um fordæður og forneskjur og töframenn, þeirra
machination og hvað þar um sé haldandi.«
Loks má nefna hið alkunna rit síra Páls Björnssonar,
prófasts í Selárdal, »Character bestiæ þeim til viðvörunar,
er það geyma og brúka«, er hann samdi árið 1674.
Þess er enginn kostur að gera hér grein fyrir inntaki
þessara rita, og verður að nægja að geta þess, að mark-
mið þeirra var að kveða niður galdratrú íslenzkrar alþýðu
og aftra mönnum frá því að ganga djöflinum á hönd í því
skyni, að þeir gæti siðan framið galdraverk.
Árangur þeirra hlaut hins vegar að verða allur annar:
Að opna augu íslendinga fyrir galdratrú manna á megin-
landi Norðurálfu og vekja þá til umhugsunar um galdra-
starfsemi, en einkum þó að hvetja íslenzk yfirvöld til að
láta galdraiðkanir alþýðu til sín taka og stuðla þannig mjög
að galdraofsóknum hér á landi, þó að eigi sé unnt að segja
um það, hve mikil áhrif ritanna urðu í þessum efnum.
Fyrr nefnd rit lýsa ekki galdratrú íslenzkrar alþýðu á
17. öld almennt, og er því ókleift að draga af þeim álykt-
anir um heildarástandið í þeim efnum hér á landi. Sama
máli gegnir raunar að nokkuru leyti um langmerkasta
galdrarit 17. aldar, er þó varðar eingöngu íslenzka galdra-
trú, Píslarsögu síra Jóns Magnússonar á Eyri við Skutuls-
fjörð, en ólíku er þar saman að jafna. Öll þessi rit bera
vitni galdratrú höfunda sinna, hinna andlegu leiðtoga,
sem bönnuðu almenningi að trúa á vald djöfulsins, sem
þeir höfðu sjálfir bjargfasta trú á og óttuðust eins og heit-