Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Blaðsíða 37

GUÐNÝ GUÐBJÖRNSDÓTTIR
3. Til að kanna viðhorf barnanna til heimilisstarfa voru þau spurð út í eftirfarandi
tólf heimilisverk:
Elda matinn, búa um rúmin, þvo í þvottavél, hugsa um litlu börnin, hugsa um
gamla fólkið, kaupa í matinn, gera við bílinn, þvo og ryksuga gólfin, vaska upp,
vökva blómin, þvo klósett og bað, taka til.
Spurt var hvort þau teldu þessi verk vandasöm eða auðveld, mikilvæg eða ekki, og
hvef eigi að vinna þau á þeirra heimili þegar þau verða fullorðin, mamman, pabb-
inn eða bæði/ allir.
Könnunareyðublaðið var forprófað á nokkrum 7-9 ára börnum og lagfært með hlið-
sjón af helstu agnúum sem fram komu.
Um gildi og áreiðanleika könnunareyðublaðsins er rétt að taka fram eftir-
farandi. Ljóst þykir að könnunin mælir það sem henni er ætlað að mæla, þar sem
markmið þróunarverkefnisins eru tiltölulega skýr og efnislega er spurt að miklu
leyti beint um þau atriði sem verið var að þjálfa í hópunum eða kynna í vinnustaða-
heimsóknunum. Þessi háttur var hafður á þar sem um ung börn er að ræða og ekki
Ijóst um hve mikla alhæfingu á milli efnisatriða yrði að ræða. Spurningin um áreið-
anleika er ekki áhyggjuefni þar sem einungis er athuguð frammistaða hópanna
tveggja en ekki einstaklinga. Við slíkar aðstæður þarf ekki að gera eins strangar
kröfur um áreiðanleika og annars (Wolf 1984).
Kynímynd (CSRI-kvarðinn)
Við lokaathugun í maí 1992 var einnig lagður fyrir sérstakur kynímyndarkvarði. En
hvað er átt við með hugtakinu kynímynd? Innan sálarfræðinnar hefur verið kenn-
ingarleg samstaða um það að sjálfsmynd fólks komi til á öðru aldursári og birtist
m.a. í því að barnið fer að nota fyrstu persónu fornafn um sjálft sig og þekkja sig í
spegli. Þá eru fræðimenn sammála um að á aldrinum 2-3 ára fari börn að líta á sig
sem stráka eða stelpur. Kynímyndin verði hins vegar ekki varanleg fyrr en um 6-7
ára aldur, þ.e. barnið hefur þá áttað sig á að kyn þess breytist t.d. ekki við klæða-
burð, hárklippingu eða annað (Huston 1985). Kynímyndin er ýmist skilgreind sem
skynjun sjálfsins á því að vera kvenlegt eða karlmannlegt eða sem skynjun mann-
eskjunnar á sjálfri sér sem kvenkyns eða karlkyns. Með því síðarnefnda er átt við þá
merkingu sem það hefur fyrir manneskjuna sálrænt og félagslega að tilheyra til-
teknu líffræðilegu og félagslegu kyni (Huston 1985:389). Kynímyndin er því al-
mennt talin órjúfanlegur hluti af sjálfsmyndinni.
Sá kvarði sem notaður var er íslensk þýðing á nýjum amerískum kvarða, CSRI
(Children's Sex Role Inventory). Þessi kvarði var hannaður með hliðsjón af hug-
myndum Bems um kvenlæg, karllæg og „androgynous" persónueinkenni og er
byggður upp á 60 spurningum með 20 kvenlægum, 20 karllægum og 20 ókyn-
bundnum atriðum samkvæmt stöðlun í amerískri menningu (Boldizar 1991). Til-
gangurinn með því að leggja kynímyndarkvarðann fyrir börnin var að bera saman
tilraunahópana og samanburðarhópinn með einu heildstæðu mælitæki og fá þann-
ig samanburð við aðrar niðurstöður. Annar tilgangur var að safna gögnum um gildi
35