Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Blaðsíða 82

SKIPT U M SKOÐUN
af því sem hér hefur komið fram má túlka svo að þær starfsmenntabrautir, sem fjall-
að var um, séu ekki lengur á réttum stað í skólakerfinu - ef horft er frá sjónarhóli
nemenda.
LOKAORÐ
Hér hefur verið gerð grein fyrir athugun á því hve miklu það skiptir að halda í
heiðri þá skipulagsreglu að sem fæstar blindgötur séu í skólakerfinu; þ.e. að fólk
geti flutt sig á milli ólíkra brauta og fái fyrra nám sitt einhvers metið. Meginniður-
staðan er sú að þessi regla skipti ekki öllu máli því á hana reyni af einhverri alvöru
hjá frekar fámennum hópi. Þetta kann að koma á óvart í fyrstu, en feiknalega sterk
ítök bóknámsins alveg frá upphafi framhaldsskólans er helsta skýringin.19
En á þá að láta þessa merkilegu skipulagsreglu í starfi framhaldsskóla fyrir
róða? Svarið við því er bæði já og nei. Já, vegna þess að þótt hún hafi ráðið ferðinni
um langt skeið virðist hún ekki skipta sköpum og hún getur verið illilega til trafala
við skipulag námsbrauta. Það eru auðvitað almennar greinar sem auðvelt er að
meta á milli brauta og þess vegna er tilhneiging til þess að láta þær bæði vega þungt
og koma á fyrri hluta náms, jafnvel þótt ýmis rök liggi til hins gagnstæða. Það væri
oft best að skipuleggja námsbrautir án þess að þurfa að taka tillit til annarra brauta.
En það má líka svara spurningunni neitandi. Fyrir því liggja tvenn ólík rök. I fyrsta
lagi má vera að hér sé um slíkt grundvallar jafnréttismál að tefla að ekki komi til
greina að gefa það eftir. Það á að vera réttur allra að geta skipt um skoðun og valið
nýja námsbraut í framhaldsskóla, án þess að þurfa að fara alltaf á upphafsreit. En í
þessu máli sem öðrum verður að rata meðalveginn. Hin rökin fyrir neitandi svari
við spurningunni eru þau, að það sé of seint að gefast upp á þessari reglu í fram-
haldsskólanum; hann sé að verða einn tiltölulega samstæður skóli og það sé tíma-
skekkja að tala um blindgötur þar; helst mætti tala þar um miskrókótta stíga á milli
staða. Og ekki líði á löngu þar til framhaldsskólinn verði tiltölulega einsleit almenn
menntastofnun og sú umræða, sem undanfarna hálfa öld hefur verið um fram-
haldsskólastigið, flyst þá til og verður um háskólastigið; umræða um sérhæfingu,
blindgötur, starfmenntun eða bóklega menntun og virðingu námsbrauta í fram-
haldsskóla verður í höfuðatriðum óbreytt, en um annað skólastig.
Heimildir
Frumvarp til laga um framhaldsskóla. Alþingistíðindi 1976-1977 A, bls. 2531-2617.
Frumvarp til laga um stofnun sameinaðs framhaldsskóla. 1971. Alþingistíðindi 1971
A, bls. 1779-1781.
19 Þessi ítök bóknámsins eiga sér mjög margar skýringar (sjá meðal annars Jón Torfa Jónasson 1992a); en þó ekki
þá að nemendur vilji ekki fara í starfsnám. f athugun á afstöðu nemenda í tveimur framhaldsskólum kom í ljós
að ríflega þriðjungur nemenda vildi gjarnan fara í iðnnám, en mun færri völdu þó þá leið (Sigríður Bíldal
Ruesch, 1993). Ef til vill er stundum hægara um iðnnámið að tala en í að komast?
80
1