Hugur - 01.01.2002, Page 92

Hugur - 01.01.2002, Page 92
Hugur Jón Ólafsson mæti og verðmætadóma, að hve miklu leyti hægt sé að ímynda sér sið- fræði eða siðfræðilega rökræðu og umræðu án þeirra. Deila Vilhjálms við þá Róbert og Jón er það sem ég hyggst einbeita mér að í þessari grein. En með því að íjalla um ágreining þeirra fylgi ég leið- arstefi ritsins. í greinum sínum, sem vitnað er til í rökræðu þeirra þre- menninga, hefur Vilhjálmur fært rök fyrir þeirri skoðun að siðfræðingar eigi ekki fást um lífsgildi. Hann heldur því fram að eiginleg siðfræði snú- ist um að móta sanngjarnar leikreglur ekki um að rannsaka eða gera upp á milli lífsgilda. Jón og Róbert telja að siðfræði sé lítils virði, snúist hún ekki um gott og illt, um lífið sem sé þess virði að því sé lifað, um hin sönnu verðmæti. Þeir saka Vilhjálm um margvíslegar ávirðingar, mis- skilning eða mistúlkun á sögu heimspekinnar og sögulegum heimspek- ingum allt frá Aristótelesi til Kants fyrir nú utan að vera ósammála hon- um um niðurstöðuna. Þó að Vilhjálmur telji sig kannski ekki fylgismann Kants, þá dregur hann ekki dul á að megindrættirnir í rökum hans séu frá honum komn- ir og hann leggur áherslu á kantiskan uppruna þeirra kenninga í heim- speki sem hann sækir mest til en það eru samræðusiðfræði Jurgens Ha- bermas og stjórnmálaheimspeki Johns Rawls. Það sést vel á upphaflegri grein hans „Leikreglur og lífsgildi“ sem ágreiningurinn sprettur af að hann telur það varasamt að siðfræðin eða siðfræðingar gerist boðberar tiltekinna lífsgilda. Með öðrum orðum: Réttnefnd siðfræðileg rökræða á að vera hlutlaus um lífsgildi.1 Hvort kemur á undan reglur eða gildi? Röksemdir Vilhjálms má nálgast úr tveimur áttum. Annars vegar með því að huga að einstaklingnum og hlutverki siðfræðilegrar rökhugsunar í því starfi einstaklingsins að móta líf sitt, kjósa sér lífsgildi og skapa sér lífsskilyrði. Hins vegar með því að horfa á samfélagið og velta fyrir sér hverskonar konar rökræða um siðferði sé nauðsynlegur hluti af sjálfsyf- irvegun samfélagsins. Þeir Róbert og Jón gagnrýna Vilhjálm báðir á þeim forsendum að hann hafni einu mikilvægasta hlutverki siðfræðinnar sem sé einmitt leiðbein- ingin og liðveislan við að hugsa um eigið líf. I niðurlagi greinar sinnar bendir Jón á að „Spurningin ‘hvernig verður lífinu best lifað?’ er ein þeirra heimspekilegu spurninga sem menn hafa spurt sig frá ómunatíð“2 og Róbert bendir á að það sé tæplega í samræmi við siðfræði Kants eða 1 Vilhjálmur Árnason 1997 Broddflugur (Reykjavík: Siðfræðistofnun) bls. 201. 2 Jón Á. Kalmansson 1999 „Hlutverk siðfræðinnar“ bls. 217. 90
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.