Hugur - 01.01.2002, Qupperneq 104

Hugur - 01.01.2002, Qupperneq 104
Hugur Vilhjálmur Árnason IV Jón Ólafsson vitnar í þau orð mín að siðfræðin eigi „einkum að skýra skilyrði þess að menn geti mótað eigið gildismat og komið sér saman um sanngjarnar leikreglur í samskiptum sínum“ og segir að þessi lýsing mín á verkefnum siðfræðinnar felli niður gagnrýnishlutverk hennar. Hyggj- um aðeins að þessu. Þegar Jón útlistar þá staðhæfingu sína að „siðfræði- leg gagnrýni á þau gildi sem menn lifa eftir [sé] kannski mikilvægasti hluti siðfræðilegrar rökræðu“ þá hefur hann tvennt til marks um það. Fyrra atriðið varðar heildstætt og sjálfu sér samkvæmt gildismat: Siðfræðin hefur í gegnum tíðina gagnrýnt lífsgildi á ýmsum for- sendum. Stundum vegna þess að menn séu ekki sjálfum sér sam- kvæmir, stundum vegna þess að þeir telji sig aðhyllast algild verðmæti en geri sér ekki grein fyrir aðstæðum þegar þeir neyð- ast til að hafna þessum verðmætum eða taka önnur fram yfir, stundum vegna þess að verðmæti stangist á án þess að menn átti sig á því. Svo má lengi telja.11 Jón tekur hér þijú dæmi um siðfræðilega gagnrýni á lífsgildi og ég fæ ekki séð að neitt þeirra stangist á við hugmyndir mína um meginverk- efni siðfræðinnar. Gagnrýni á menn vegna ósamkvæmni þeirra tengist yfirleitt gildum í flokki 2) en hún getur haft ólík markmið eftir aðstæð- um. Stundum er markmið slíkrar gagnrýni í þá veru að styrkja sjálfs- mynd viðkomandi einstaklings og koma honum til aukins þroska. Það varðar vissulega skilyrði þess að viðkomandi geti mótað eigið gildismat. En slík gagnrýni getur líka stuðlað gagngert að því að menn komi sér saman um sanngjarnar leikreglur í samskiptum sínum með því að beina sjónum þeirra að því hvernig gildismat þeirra rekist á við alhæfanlegar leikreglur. Það er raunar algengt siðfræðilegt gagnrýnisatriði að leitast við að sýna mönnum fram á að lífsgildi sem þeir aðhyllast úr flokkum 2) og 4) stangist á við grunngildi í flokki 1) sem skapa þeim einmitt for- sendur til þess að móta eigið gildismat. Gagnrýni á menn fyrir að aðhyllast algild verðmæti sem standast ekki próf aðstæðna, skilji ég Jón rétt, getur verið af tveimur gerólíkum ástæð- um. Annars vegar vegna þess að menn hafa ranga skoðun á því hvaða gildi séu réttnefnd „algild verðmæti“, þ.e. standist próf þeirrar siðfræði- legu rökræðu sem skilur gildi í flokki 1) frá öðrum gildum. Þetta er sann- arlega eitt meginhlutverk siðfræðinnar að mínu mati. Hins vegar getur 11 „Lífsgildi og orðræða siðfræðinnar“ bls. 94. 102
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.