Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 11

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 11
öðru lagi technê (verksvit, kunnátta, tækni) sem tengist eidos (hugmynd að skipulagi, hönnun) og leiðir til poiêsis (framleiðslu, sköpunar); og í þriðja og síðasta lagi fronēsis (siðvit eða siðferðileg glöggskyggni/hyggindi) sem tengist evdaimonia (mannlegri heill) og leiðir til praxis (gjörðar). Kenningu Aristótelesar um bókvit, verksvit og siðvit sem þrjár meginstoðir menntunar þekkja íslenskir skólamenn í einfaldaðri mynd úr verkum ýmissa helstu menntafrömuða okkar, allt frá Stephani G. (sem orti um „hvassan skilning“ bókvitsins, „haga hönd“ verksvitsins og „gott hjarta“ sið- vitsins) til Þórarins Björnssonar og Páls Skúlasonar. En hvaða mælikvarða höfum við á gæði þessara meginstoða? Jú, „gott og slæmt ástand“ bókvitsins eru, að sögn Aristótelesar, einfaldlega „sannleikur og ósannleikur“ (1995, II, bls. 66 [1139a]), en gott og slæmt ástand verksvitsins eru afurðir sem eru annaðhvort mikils eða einskis verðar og siðvitsins skynsamlegar eða óskynsamlegar athafnir. Lykilhugmynd FPV er í framhaldi af þessu að tengja rök og íhugun í menntun við fronēsis og menntunina sjálfa við praxis. Menntun er ekki fræðileg starfsemi (Carr, 1995, bls. 33) heldur hagnýt, en hún er samt ekki hagnýt í skilningi poiêsis sem „stjórnast af fastmótuðum markmiðum og ákveðnum verklagsreglum“ (1995, bls. 73) heldur í skilningi praxis sem er yfirgripsmeira og sveigjanlegra. Þetta merkir ekki að menntun snúist einvörðungu um starf, ekki kenningu. Visst rúm er skilið eftir fyrir kenningu – en hvorki af tagi þeôria né technê, eins og venjulega hefur verið gert ráð fyrir þegar rætt er um kenningu og starf í kennslu. „Kenningin“ sem heldur velli er starfsbundin kenning þátttakandans sjálfs (hér kennarans), ekki áhorfandans (að kennslunni); sem sé ekkert utanaðkomandi loftborið kenningafley er siglir með himinskautum heldur kenning í skilningnum „ígrundað eigið starf“. Fræðilegir skot- spænir FPV eru samkvæmt þessu menntunar- og siðferðiskenningar af hinu hefð- bundnara sértæka tagi, kenningar sem eiga rætur í hvers kyns „tæknihyggju“. Dunne skrifaði að sögn hið volduga rit sitt sem andsvar við einni slíkri tæknihyggju, atferlis- markmiðalíkaninu sem reið húsum fyrir rúmum aldarfjórðungi (1993, bls. 1), og Carr beinir spjótum sínum að hvers kyns „tæknitrúarhugmyndum“ um kennslu og námskrárgerð (Carr og Kemmis, 1986, bls. 35). Squires (1999, bls. 17) stingur upp á því í hálfkæringi að vinsældir FPV á Bretlandseyjum megi ef til vill rekja til skyld- leika þess við bókmenntadaður og tæknihatur sem þar sé landlægt. Það myndi þó ekki skýra brautargengi þessa sama viðhorfs á Norðurlöndunum þar sem fólki hefur, kannski vegna áhrifa frá þýskri menntahefð, mun síður verið uppsigað við inngrip af tæknihyggju- og jafnvel skrifræðistoga í menntamálum. Trúlegri söguskýring á því hvers vegna menntafólk á báðum þessum svæðum hefur reynst svo móttækilegt fyrir FPV er skyldleiki FPV við vantrúna á hvers konar bjarghyggju (foundationalism) í heimspeki almennt, vantrú sem breiðst hefur ört út á síðustu árum. Keppikefli mitt í þessari ritgerð er þó ekki að reifa frekar sálrænar eða sögulegar skýringar á vinsældum FPV eða að tengja það viðhorf straumum í hugmyndafræði samtímans. Keppikeflið er fremur að greina lykilþætti þessa viðhorfs og í framhaldi af því að reisa rönd við þeim. Mestu skiptir að ég hyggst gera slíkt frá fótskör Aristótelesar sjálfs. Tilgáta mín er nefnilega sú að forsvarsmenn FPV hafi afbakað fremur en endurnýjað hugmyndir Aristótelesar og að viðhorf þetta rísi því í raun alls K R I S T J Á N K R I S T J Á N S S O N 11
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.