Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 23

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 23
brögðum hinna þátttakendanna í námsferlinu“ (Carr og Kemmis, 1986, bls. 37). Markmiðin með kennslu (sem praxis) verða ekki ákvörðuð fyrirfram þar sem þau eru hluti af kennsluferlinu (Carr, 2004, bls. 61). Ágæti kennslu er því ekki heldur skil- greinanlegt áður en kennslan á sér stað (Dunne, 1993, bls. 159). Við sjáum hér hvernig hugmyndin um að fronēsis sé (andstætt technê) nauðsynlega óútreiknanlegt endurspeglast í viðhorfinu til kennslu sem praxis. Rök mín í síðustu tveimur köflum fyrir skyldleika technê og fronēsis, og því að hvorugur hugsunarhátt- urinn sé nauðsynlega óútreiknanlegur, virðast ganga þvert á þetta viðhorf. Ég mun þó ekki reifa þau andmæli frekar hér heldur snúa mér að nýjum rökum, að þessu sinni um mismun technê og fronēsis, sem eiga sér skýra stoð í ritum Aristótelesar og hrína að mér sýnist enn hatrammlegar á hugmyndinni um kennslu sem praxis. Fronēsis er vitræn dygð persónu sem kann að lifa (siðferðilega) góðu lífi. Praxis er verknaðarmynd fronēsis. Andstætt poiêsis (framleiðslu, sköpun), verknaðarmynd technê, sem þjónar öðru markmiði en sjálfu sér, er praxis sjálft sitt eigið markmið (Aristóteles 1995, II, bls. 71 [1140b]). Engin persóna getur verið „algerlega góð“ án fronēsis (1995, II, bls. 94 [1144b]); fólk getur hins vegar verið „algerlega gott“ án technê, það er að segja án þess að taka þátt í tiltekinni starfsemi sem unnin er á grundvelli til- tekinnar technê (án þess að vera leirkerasmiðir, skipstjórar, læknar o.s.frv.). Að praxis sé sitt eigið markmið má ekki skilja svo að eina ástæða þess að breyta rétt felist í hag- stæðum áhrifum þess á mann sjálfan. Það vottar hvergi fyrir slíkri hugumsmárri sjálfsumhyggju hjá Aristótelesi þótt hún marki skrif margra meintra fylgismanna hans í samtímanum, svokallaðra dygðafræðinga. Þvert á móti telur Aristóteles þær siðferðisdygðir göfugastar sem hagfelldastar eru öðru fólki (sjá nánar hjá Kristjáni Kristjánssyni, 2002, kafla 2.2; Irwin, 1990, bls. 373). Engu að síður er ein göfug ástæða þess að breyta rétt sú að það eykur farsæld (evdaimonia) manns sjálfs; þess vegna getum við sagt að það að breyta rétt hafi sjálfmæti: gildi í sjálfu sér. Af öllu þessu má draga þá eðlilegu ályktun að praxis sé vettvangur réttrar siðlegrar breytni. Réttlæting þess að taka þátt í praxis er sú að með því lifum við góðu og göfugu lífi og æðsta birtingarmynd praxis er samfélag fólks sem lifir saman í sátt og samlyndi. Hvergi í ritum Aristótelesar er svo mikið sem ýjað að því að praxis-hug- takið geti átt við tiltekin afmörkuð starfssvið, svo sem læknislist eða kennslu, svið sem að minnsta kosti fljótt á litið virðast hafa önnur markmið en eingöngu hin sið- ferðilegu (sjá t.d. Squires, 1999, bls. 112–116; Squires, 2003, bls. 2; Waring, 2000). Hvað þýðir sú staðreynd fyrir FPV? Einn kosturinn væri að hafna þessu viðhorfi strax þar sem það byggðist á einföldum misskilningi á praxis-hugtakinu. Annar kostur væri að viðurkenna að praxis vísi eingöngu til sviðs réttrar siðlegrar breytni en reyna að snúa þeirri staðreynd sér í vil með því að rökstyðja að kennsla hafi í raun ekki önnur mark- mið en hin siðferðilegu. Aristóteles fjallar ekki heldur um kennslu sem poiêsis; hví gat hann þá ekki einmitt hugsað sér hana sem dæmi um praxis? Hálfnafni Wilfreds Carr, David Carr, hefur valið þennan síðari kost. Hann færir rök að því að kennslu beri hvorki að skilja sem tilflutning tiltekinnar hæfni né þekk- ingar. Það sem kennt er, í vel heppnaðri kennslustund, eru fremur persónulegar sið- rænar dygðir í víðustu merkingu þess hugtaks: hneigðir til að hugsa um og meta við- K R I S T J Á N K R I S T J Á N S S O N 23
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.