Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 34

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 34
blæbrigðaríka merkingu sem verður að hugtaki í huga hans og jafnframt er hún leið hans til að ná tökum á flóknum fyrirbærum. Glíman við fræðilega hugtakið gefur ein- staklingnum möguleika á að skilja, hugsa og ræða fyrirbæri á nýjan hátt. Kenningar þessar leggja áherslu á gildi náms fyrir vitsmunalegan þroska, og jafn- framt á hlutverk fullorðinna – eða annarra „hæfari“ einstaklinga – í námi barna. Hug- tak Vygotskys „Zone of proximal development“ (þroskasvæði) hefur orðið mjög vin- sælt tæki til að skilgreina hvernig nám fer fram og hvernig forsendur til frekara náms breytast þar með (Vygotsky 1978). Skýringarmynd úr bók eftir Smith og Cowie (1991, bls. 353) hentar vel til að útskýra hvað átt er við. Á þroskasvæðinu eru nálægir þroskakostir með stuðningi fullorðinna eða hæfari einstaklinga; með öðrum orðum allt það sem er rétt utan þess sem barnið ræður sjálft við, eða það sem barnið getur lært með stuðningi frá öðrum, en réði annars ekki við. Samskipti við hæfari einstak- linga og stuðningur þeirra er talinn skipta sköpum. Mynd 2 – Þroskasvæðið Þegar nemandi tekst t.d. á við viðfangsefni í skóla geta þau verið með ýmsu móti. Sum þeirra ræður hann við einn og óstuddur, þau eru lík því sem hann þekkir og bæta í raun ekki neinu við kunnáttu hans eða skilning. Verkefn- in eru þá ekki á þroskasvæðinu, þau fela ekki í sér nýja þroskakosti. Önnur verkefni eru erfið og krefjandi og einnig getur verið að einföldu verkefnin leyni á sér, þau gefi tilefni til meiri lærdóms en nem- andinn kemur auga á. Þá skiptir sköpum að eiga samskipti við aðra sem opna honum nýjan skilning eða styðja hann í að ná tökum á því sem erfitt er. Slík verkefni bjóða upp á möguleika til aukins þroska og tilheyra þess vegna þroskasvæðinu. Einnig er ljóst að sum viðfangsefni liggja utan við þroskasvæðið, nemandinn hefur ekki forsendur til að ráða við þau jafnvel þótt hann njóti stuðnings. Samkvæmt skýringarmyndinni (mynd 2) má hugsa sér að þroskasvæðið liggi milli þess sem einstaklingurinn ræður við einn og óstuddur og endimarka þess sem hann ræður við með góðum stuðningi – að það sé svæði mögulegs þroska með stuðningi frá hæfari einstaklingi, jafnaldra eða fullorðnum. Þroskakostirnir liggja þarna. Mörg dæmi má nefna. Barn sem kann nokkuð fyrir sér í deilingu rekst kannski á verkefnið 22 : 5. Út frá fyrri reynslu ályktar barnið að það sé óleysanlegt. Spurningar kennarans og samræður við aðra nemendur gætu þá opnað huga þess fyrir því að svarið sé tala sem liggur milli talnanna 4 og 5, og það áttar sig á að niðurstaða úr deilingu er ekki alltaf heil tala. Annað dæmi er um ungling sem var að lesa teiknimyndasöguna Laxdælu. Í samræðum við foreldra kom í ljós að unglingurinn hafði lesið söguna sem áhugaverða bardagasögu. Öll ástarsagan hafði farið fram hjá honum. Í samræðum við foreldrana opnuðust augu hans fyrir nýjum og áhugaverðum hliðum sögunnar og skilningur á henni varð dýpri. Í báðum þessum dæmum ættu forsendur ein- H V E R N I G S T Y Ð U R K E N N A R A H Á S K Ó L I Í S L A N D S V I Ð S T A R F S H Æ F N I K E N N A R A N E M A ? 34 ÞROSKASVÆÐIÐ Nálægir þroskakostir með stuðningi fullorðinna eða hæfari jafnaldra Núverandi þroski
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.