Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 72

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 72
þjónað hlutverki öfugrar spegilmyndar sem þjóðir Evrópu staðsettu sig út frá (Kristín Loftsdóttir, 2004). Mannfræðingar hafa í litlum mæli einbeitt sér að greiningu texta námsbóka, þrátt fyrir að hafa lengi vel stundað það sem kalla má á íslensku etnógrafíu menntunar (educational ethnography). Etnógrafía menntunar hefur lagt áherslu á rannsóknir innan skólakerfisins, meðal annars með því að nota þátttökuathugun (ethnographic method). Þessi aðferðafræði sem oft er kennd við mannfræðina felst meðal annars í beinni athugun á ákveðnum fyrirbærum og formlegum og óformlegum viðtölum. Etnógraf- ía menntunar hófst með rannsóknum þekktra einstaklinga, svo sem bandarísku fræðikonunnar Margaret Mead sem skoðaði vandamál tengd menntun indíánabarna í Bandaríkjunum um miðja 20. öld (Yon, 2003). George Spindler stóð fyrir fyrstu ráð- stefnunni þar sem mannfræðingar skoðuðu menntun sérstaklega (Educational Anthropology Conference) en hún var haldin í Stanford árið 1954 og var mikilvæg lyfti- stöng fyrir þessi fræði. Etnógrafíur sem hafa verið unnar innan skólakerfisins undir- strika að skólar og sú félagsmótun sem þar fer fram sé flókið fyrirbæri og ekki rétt að gera ráð fyrir að nemendur séu óvirk móttökutæki eða kennarar fulltrúar ríkisvalds- ins eins og fræðimenn virtust lengi vel gera ráð fyrir (sjá umfjöllun í Olsen, 1997; Yon, 2003). Rannsóknir gerðar í skólum sýna þvert á móti fram á fjölþætt og flókin ferli sem þar eiga sér stað. Hér ætla ég að fjalla um greiningu mína á íslenskum grunnskólabókum en hún leggur sérstaka áherslu á framsetningu efnis um Afríku. Ég mun einkum beina athygli minni að aðferðafræðilegum þáttum verkefnisins og vandamálum sem komu upp en jafnframt fjalla stuttlega um nokkrar niðurstöður. Ég vona að slík umfjöllun geti verið framlag til áframhaldandi umræðna um hvernig nálgast megi námsbækur fræðilega, hvað beri að hafa í huga við rannsóknir á þeim, sem og að undirstrika mikilvægi þess að skoða á gagnrýninn og uppbyggjandi hátt það efni sem notað er við kennslu í grunnskólum landsins. Hér ber augljóslega að hafa í huga að náms- bækur eru einungis einn hluti þeirra námsgagna sem notuð eru í skólum og vissu- lega er einnig áhugavert að skoða aðrar tegundir námsgagna. Mörgum námsbókum fylgja einnig kennsluleiðbeiningar sem fela ekki síður í sér áhugaverð viðhorf og móta að einhverju leyti kennslu í viðkomandi fögum. Þá hafa verið gefin út mynd- bönd og annað efni sem nota má samhliða kennslubókum. Þetta efni felur greinilega líka í sér áhugaverðar menningarmiðlaðar hugmyndir. Í þessari rannsókn var þó ákveðið að afmarka greininguna við texta kennslubókanna sjálfra, enda það í sjálfu sér mjög umfangsmikið. Mannfræðingurinn Viktor Turner (1967) heldur því fram að mörg tákn séu margræð (multivocal) og feli í sér margar og ólíkar merkingar. Ég lít á texta námsbóka sem margræð tákn í merkingu Turners og því megi skoða þær út frá mörgum ólíkum sjónarhornum. Sjónarhorn mitt er mótað af kenningalegum bakgrunni mínum sem og nálgun minni sem mannfræðingur. Rannsóknin afmarkast að mestu leyti við ímyndir Afríku en engu að síður var allt efni skoðað sem tengdist á einhvern hátt samfélögum eða löndum sem hafa sögulega verið skilgreind sem framandi á Vestur- löndum. Skilgreining á framandleika er augljóslega gildishlaðin og háð tíma, stað og aðstæðum. Þó má benda á að ákveðnir samfélagshópar hafa sögulega séð verið skil- M E N N T A Ð A R O G V I L L T A R Þ J Ó Ð I R : 72
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.