Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Page 73

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Page 73
greindir af ráðandi vestrænum orðræðum sem öðruvísi og í umfjöllun um þá lögð áhersla á þætti sem þóttu framandi. Í ljósi rannsóknarinnar var sérstök áhersla lögð á tilvísun í hópa eða landsvæði sem sögulega hefur verið vísað til sem framandi á Vesturlöndum, til dæmis Asíu og frumbyggja Ameríku og Ástralíu. Notkun mín á hugtakinu framandleiki er undir áhrifum frá hugtaki E. Saids (1978) orientalismi, sem hann notaði til að vísa til þess að umfjöllun Vesturlandabúa um Austrið endurspeglar ímynd Austursins sem andstöðu Vestursins og sem fullt af fyrirframgefnum eigin- leikum. Umfjöllun Saids um orientalisma dró þannig athygli að því hvernig ákveðin sögulega skilgreind rými hafa verið skilgreind sem andstæður við Vestrið. Staðsetn- ingu ímynda Afríku í samanburði við ímyndir annarra hópa sem hafa verið skil- greindir sem framandi á einhvern hátt tel ég mikilvæga til að skilja slíkar ímyndir betur, meðal annars til að auka skilning á hugtakinu „kynþáttur,“ sem snýr augljós- lega ekki eingöngu að fólki frá Afríku. Umfjöllunin hefst á grófu yfirliti kenninga sem hafðar voru að leiðarljósi við lestur og greiningu textanna. Þar bendi ég meðal annars á afmörkun ákveðinna hópa sem framandi og hvernig ákveðnum staðalmyndum hefur að einhverju leyti verið við- haldið í gegnum ýmiss konar ímyndir. Því næst er fjallað um nýjustu aðalnámskrána og áherslur hennar hvað varðar námsbækur, en hún gefur meðal annars upplýsingar um lagalegt og stofnanalegt samhengi bókanna í samtímanum. Undirstrika má að námskráin sem hér er til umfjöllunar var ekki til staðar þegar flestar bækurnar voru útgefnar. Eldri bækurnar féllu undir markmið annarrar aðalnámskrár og eru þannig augljóslega samdar undir öðrum formerkjum. Ég tel þó stutta umfjöllun um mark- mið samtíma aðalnámskrár gagnlega því hún hjálpar okkur að skoða eldri og nýrri bækur út frá markmiðum menntamála í dag. Slíkt er mikilvægt sérstaklega þegar haft er í huga að eldri námsbækur geta verið notaðar samhliða nýrri bókum. Ég sný mér svo að framkvæmd og aðferðafræði rannsóknarinnar og mun þá leggja áherslu á ýmis aðferðafræðileg vandamál sem komu upp í rannsókninni. Að lokum mun ég ræða nokkrar niðurstöður sem komu fram við tölfræðilega úrvinnslu gagnanna. KENNINGARLEGUR BAKGRUNNUR Orðræður og minni Námsbækur eru augljóslega einungis ein framsetning ímynda eða orðræðna og fela í sér – rétt eins og listaverk, textar eða ljósmyndir – ákveðið kerfi tákna sem öðlast merkingu í sögulegu og félagslegu samhengi. Notkun franska heimspekingsins Michel Foucault á hugtakinu orðræður (discourse) dró athygli að mikilvægi þess að skoða ímyndir í tengslum við margþættar stofnanir samfélagsins, þátt orðræðna í sköpun ákveðinna sjálfsvera (subjectivities) og tengingu þeirra við athafnir einstak- linga. Ímyndir fela í sér ákveðna endurspeglun á samfélagsgerð en birta á sama tíma andóf og/eða endursköpun hennar. Fræðimenn hafa lengi bent á mikilvægi ímynda í að skapa og viðhalda ákveðnum staðalmyndum, t.d. hvað varðar hlutverk og eðli kynjanna (Bordo, 1993), og kynþætti sem líffræðileg fyrirbæri (Miller, 1985; Mudimbe, 1988). Hugtakið félagslegt minni (social memory) getur verið gagnlegt til að K R I S T Í N L O F T S D Ó T T I R 73
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.