Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 74

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 74
skoða nánar þessar þversögulegu dýptir ímynda, en líta má svo á að ímyndir hafi átt þátt í að viðhalda ákveðnum formum félagslegs minnis með því að endurskapa það í tíma og rúmi. Atburðir eins og helförin eru þannig rifjaðir upp aftur og aftur og gefa ramma til að skilja aðra atburði, eins og þjóðernishreinsanir í Kosovo (Huyssen, 2001) Eins og minningar almennt, felur félagslegt minni einnig í sér gleymsku þar sem ákveðin atriði eða viðburðir hverfa, eru ósýnilegir eða ekki til staðar. Nota má nokkuð frjálslega hugtak V. Y. Mudimbes (1994, bls. vii) „nýlendusafnið“ (colonial library), til að benda á að ákveðin minni frá nýlendutímanum virðast vera rifjuð upp aftur og aftur á meðan aðrir þættir falla í gleymsku eða hverfa úr forgrunni. Ný- lendusafnið má því útskýra sem eina tegund minnis sem hjálpar til við að útskýra og skilja þætti í samtímanum. Andreas Huyssen (2001) bendir á að þrátt fyrir aukna samtengingu heimsins heldur þjóðin áfram að vera mikilvægur vettvangur athafna og ímynda sem tengdar eru minni á ákveðinn hátt. Huyssen undirstrikar mikilvægi þess að skoða hvernig minni er endurgert og sett fram í margvíslegu tilliti svo sem út frá þjóðinni, ákveðnum svæðum og í alþjóðasamhengi. Ég vil einnig leggja áherslu á mikilvægi þess að skoða minni ekki eingöngu út frá nytjalegu sjónarhorni sem á þátt í að tryggja hagsmuni ákveðinna hópa, heldur sem samofið sjálfsmynd og sjálfsveru-hug- myndum í mun víðara samhengi. Minnistengdar sagnir eru fullar af merkingu (meaning) og fela í sér tilraun til að skilja sjálfan sig og aðra út frá sögulegum spegli, eins og ég hef bent á annars staðar (Kristín Loftsdóttir, 2002). Margar rannsóknir hafa þannig sýnt fram á hvernig sjálfsmyndir einstaklinga og hópa verða til í tengslum við hugmyndir um annað fólk og náttúrulegt umhverfi (sjá Haraway, 1991; Levi-Strauss, 1962). Christopher L. Miller (1985) hefur haldið því fram að Afríka hafi verið mikilvægasta andstæðan við Evrópu og gefur umfjöllun hans til kynna, eins og reyndar áherslur margra annarra fræðimanna – að Afríka hafi verið spegill sem sýndi skýrar fram á ákveðna þætti sem taldir voru einkenna evrópska menningararfleifð með því að draga fram andhverfu þessara þátta. Á sama tíma og ég dreg í efa að Afríka hafi verið á öllum tímum mikilvægasta andhverfan við Evrópu þá er ljóst að Afríka hefur löngum verið skilgreind í Evrópu og á Vestur- löndum sem hefðbundin, án sögu og oft tengd við gildi sem hafa neikvæða merkingu í hugum Evrópubúa, svo sem stjórnleysi, vanþróun og villimennsku. Áhersla á litar- hátt hefur að sama skapi lengi vel einkennt alla umræðu um Afríku. Kynþáttahyggja í því formi sem við þekkjum í dag varð til á 18. og 19. öld með þróun félagslegra og líffræðilegra kenninga um upphaf og þróun manneskjunnar. Dökkt fólk var skil- greint sem lægra sett á gildishlöðnum þróunarskala og það talið standa nær náttúru, en almennt á þessum tíma voru náttúrunni gefin neikvæð gildi og henni skipað und- ir vald manneskjunnar. Kenningar í félagsvísindum á 19. öld aðgreindu svokölluð „frumstæð“ samfélög frá samfélögum sem talin voru nútímaleg og siðmenntuð en slíkar kenningar voru oft samofnar kynþáttatengdum hugmyndum (Kristín Lofts- dóttir, 2003a). Áhersla á Afríku sem hefðbundna heimsálfu birtist m.a. í kenningum um þróun og tilkomu þróunarhjálpar um miðja 20. öld. Þá var í auknum mæli farið að vísa til ríkja utan Vesturlanda sem „þriðja heimsins“ en hugtakið „þriðji heimurinn“ birtist líklega M E N N T A Ð A R O G V I L L T A R Þ J Ó Ð I R : 74
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.