Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Síða 74

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Síða 74
skoða nánar þessar þversögulegu dýptir ímynda, en líta má svo á að ímyndir hafi átt þátt í að viðhalda ákveðnum formum félagslegs minnis með því að endurskapa það í tíma og rúmi. Atburðir eins og helförin eru þannig rifjaðir upp aftur og aftur og gefa ramma til að skilja aðra atburði, eins og þjóðernishreinsanir í Kosovo (Huyssen, 2001) Eins og minningar almennt, felur félagslegt minni einnig í sér gleymsku þar sem ákveðin atriði eða viðburðir hverfa, eru ósýnilegir eða ekki til staðar. Nota má nokkuð frjálslega hugtak V. Y. Mudimbes (1994, bls. vii) „nýlendusafnið“ (colonial library), til að benda á að ákveðin minni frá nýlendutímanum virðast vera rifjuð upp aftur og aftur á meðan aðrir þættir falla í gleymsku eða hverfa úr forgrunni. Ný- lendusafnið má því útskýra sem eina tegund minnis sem hjálpar til við að útskýra og skilja þætti í samtímanum. Andreas Huyssen (2001) bendir á að þrátt fyrir aukna samtengingu heimsins heldur þjóðin áfram að vera mikilvægur vettvangur athafna og ímynda sem tengdar eru minni á ákveðinn hátt. Huyssen undirstrikar mikilvægi þess að skoða hvernig minni er endurgert og sett fram í margvíslegu tilliti svo sem út frá þjóðinni, ákveðnum svæðum og í alþjóðasamhengi. Ég vil einnig leggja áherslu á mikilvægi þess að skoða minni ekki eingöngu út frá nytjalegu sjónarhorni sem á þátt í að tryggja hagsmuni ákveðinna hópa, heldur sem samofið sjálfsmynd og sjálfsveru-hug- myndum í mun víðara samhengi. Minnistengdar sagnir eru fullar af merkingu (meaning) og fela í sér tilraun til að skilja sjálfan sig og aðra út frá sögulegum spegli, eins og ég hef bent á annars staðar (Kristín Loftsdóttir, 2002). Margar rannsóknir hafa þannig sýnt fram á hvernig sjálfsmyndir einstaklinga og hópa verða til í tengslum við hugmyndir um annað fólk og náttúrulegt umhverfi (sjá Haraway, 1991; Levi-Strauss, 1962). Christopher L. Miller (1985) hefur haldið því fram að Afríka hafi verið mikilvægasta andstæðan við Evrópu og gefur umfjöllun hans til kynna, eins og reyndar áherslur margra annarra fræðimanna – að Afríka hafi verið spegill sem sýndi skýrar fram á ákveðna þætti sem taldir voru einkenna evrópska menningararfleifð með því að draga fram andhverfu þessara þátta. Á sama tíma og ég dreg í efa að Afríka hafi verið á öllum tímum mikilvægasta andhverfan við Evrópu þá er ljóst að Afríka hefur löngum verið skilgreind í Evrópu og á Vestur- löndum sem hefðbundin, án sögu og oft tengd við gildi sem hafa neikvæða merkingu í hugum Evrópubúa, svo sem stjórnleysi, vanþróun og villimennsku. Áhersla á litar- hátt hefur að sama skapi lengi vel einkennt alla umræðu um Afríku. Kynþáttahyggja í því formi sem við þekkjum í dag varð til á 18. og 19. öld með þróun félagslegra og líffræðilegra kenninga um upphaf og þróun manneskjunnar. Dökkt fólk var skil- greint sem lægra sett á gildishlöðnum þróunarskala og það talið standa nær náttúru, en almennt á þessum tíma voru náttúrunni gefin neikvæð gildi og henni skipað und- ir vald manneskjunnar. Kenningar í félagsvísindum á 19. öld aðgreindu svokölluð „frumstæð“ samfélög frá samfélögum sem talin voru nútímaleg og siðmenntuð en slíkar kenningar voru oft samofnar kynþáttatengdum hugmyndum (Kristín Lofts- dóttir, 2003a). Áhersla á Afríku sem hefðbundna heimsálfu birtist m.a. í kenningum um þróun og tilkomu þróunarhjálpar um miðja 20. öld. Þá var í auknum mæli farið að vísa til ríkja utan Vesturlanda sem „þriðja heimsins“ en hugtakið „þriðji heimurinn“ birtist líklega M E N N T A Ð A R O G V I L L T A R Þ J Ó Ð I R : 74
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152

x

Uppeldi og menntun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.