Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 78

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Side 78
lagsfræðigreinum, kristnum fræðum og sögu, ásamt hluta af lestrarbókum og lífs- leiknibókum. Ekki var gert upp á milli bóka eftir aldri, heldur allar bækur í fyrr- nefndum greinum skoðaðar fram til ársins 2000. Allt efni sem sneri að einhverju leyti að framandleika var tekið til skoðunar. Tíðni ákveðinna atriða var svo skoðuð í text- um og myndum allra bókanna sem komu inn á framandleika með hjálp gátlista sem var útbúinn fyrir verkefnið. Gátlistanum má skipta í þrjá áhersluþætti til einföldunar: 1) Almenn atriði; 2) Umfjöllun um framandleika almennt; 3) Umfjöllun um Afríku. Í fyrsta lið voru skráðar mjög almennar upplýsingar um bækurnar svo sem heiti bókar, höfundur, námsgrein sem bókin er ætluð fyrir og upprunaland bókarinnar. Í öðrum lið listans voru skráð atriði svo sem nöfn heimsálfa sem koma fram í textanum, tíðni tilvísunar til ákveðinna félagslega skilgreindra hópa, svo sem karla, kvenna, barna og aldraðra. Einnig var athugað hvort hugtakið kynþáttur kæmi fyrir eða önnur sam- svarandi hugtök notuð. Í þeim hluta gátlistans sem snéri eingöngu að Afríku var spurt um atriði svo sem nöfn þjóðernishópa og landa sem komu fyrir í textanum og megináhersluatriði textans. Nokkur megináhersluatriði voru sett inn í listann eftir lauslega skoðun námsbókanna en einnig var bætt við nýjum atriðum á meðan á greiningu stóð ef þess þurfti til þess að ná fram sem nákvæmastri mynd af megin- þema þess hluta textanna sem fjölluðu um Afríku. Niðurstöður gátlistans voru svo settar upp í tölfræðiforritið SPSS. Einnig var gerður útdráttur úr öllum textum sem fjölluðu um Afríku, með almennri greiningu á helstu áhersluþáttum (orðræðugrein- ing). Orðræðugreining er huglæg rannsóknaraðferð sem reynir að finna undirliggj- andi mynstur í textum og dýpri merkingu þeirra. Gátlistinn var notaður til að gera slíka greiningu markvissari en ég tel þó mikilvægt að skoða niðurstöður gátlistans í samhengi við nánari greiningu á textum í heildarniðurstöðu verkefnisins. Textarnir voru þannig bæði lesnir vandlega án gátlistans og einnig sérstaklega með tilliti til þeirra áhersluatriða sem hann leiddi í ljós. Linda A. Wood og Rolf O. Kroger (2000), sem hafa skrifað um aðferðafræðilega þætti orðræðugreiningar, aðskilja notkun gátlista frá orðræðugreiningu og vísa til slíkrar notkunar sem innihaldsgreiningar (e. content analysis). Ég legg víðari merkingu í hugtakið orðræðugreining og tel mikil- vægt að hún feli í sér margs konar leiðir til að skoða textann. Megindlegar og eigind- legar aðferðir geta þar falið í sér áhugaverðar leiðir til að skoða sama viðfangsefnið. Einnig ber að hafa í huga, í ljósi þeirrar gagnrýni Woods og Krogers á innihaldsgrein- ingu að hún feli í sér fyrirfram ákveðna flokka, að orðræðugreining rétt eins og rann- sóknir almennt fela ávallt í sér fyrirfram gefnar áherslur rannsakanda. Rannsakand- inn er því að vissu leyti mælitæki í sjálfu sér. Farið var í gegnum námsbækur á safni Kennaraháskólans sem geymir eitt heilleg- asta safn íslenskra námsbóka, þó einnig væri notast við aðrar námsbækur sem komið var höndum yfir og fundust ekki á safni Kennaraháskólans. Alls voru 202 náms- bækur skoðaðar í fyrrnefndum greinum. Til þessa hefur verkefnið lagt megináherslu á samfélagsfræði, sögu, kristinfræði og landafræði en innan þeirra námsgreina fundust 164 bækur, þar af 87 sem vísuðu til þess sem kallað hefur verið framandleiki í verkefninu. Af þeim voru 43 bækur taldar vísa til Afríku. Upphaflegt markmið verk- efnisins var að greina allar námsbækur á grunnskólastigi í fyrrnefndum fögum fram til ársins 2000, því söfnun gagnanna hófst árið 2001. Mér til mikillar undrunar var M E N N T A Ð A R O G V I L L T A R Þ J Ó Ð I R : 78
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.