Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Síða 84

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Síða 84
Á mynd 6 má sjá nokkur atriði sem athuguð voru út frá áherslum í umfjöllun um Afríku. Taflan sýnir að bækurnar leggja áherslu á það sem almennt hefur verið litið á sem hefðbundið, svo sem atvinnuhætti safnara/veiðimanna, akuryrkjufólks og hirð- ingja. Á þessari töflu hefur þessum atvinnuvegum verið skeytt saman undir heitinu „hefðbundnir“ atvinnuvegir. Eins og sjá má er tilvísun í hefðbundna atvinnuvegi í 39.5% bókanna. Í greiningu fyrir SPSS var einnig skoðuð tíðni almennrar tilvísunar til þess sem á Vesturlöndum hefur verið vísað til sem hefðbundið líf. Eins og sjá má var slík tilvísun í rúmlega 40% textanna. Hér er augljóslega um nokkuð huglæga skil- greiningu að ræða en þessi talning getur engu að síður verið áhugaverð til að gefa til kynna hversu mikla áherslu textar námsbókanna leggja á þætti sem á Vesturlöndum eru venjulega tengdir fortíðinni. Á móti má benda á að umfjöllun um líf í borgum, sem nútímalegir atvinnuvegir eru oftast tengdir við, eru eingöngu 7% umfjöllunar- innar. Einhvers konar aðgreining fólks í kynþætti er einnig töluvert algeng en hana má finna í tveimur þriðju hluta bókanna (67%). Slík áhersla er augljóslega sterkari í eldri bókum og birtist í 73% bóka frá því fyrir 1900 og 41% í bókum frá 1991–2000. Slíka aðgreiningu mátti helst finna í landafræðibókum því allar landafræðibækur sem voru skoðaðar höfðu einhverja slíka aðgreiningu en eingöngu 44% af samfélagsfræði- bókum. Hugtakanotkun í textum námsbókanna er mjög fjölþætt hvað þetta varðar. Notuð eru hugtök eins og: blámenn, blökkumenn, negrar, svart fólk og svertingjar. Notkun þeirra er að einhverju leyti háð þeim tíma sem bókin er gefin út á. Hér ber að hafa í huga hvað varðar nýrri bækur að ekki er lagt mat á í gátlistanum hvernig tilvísun til kynþátta er sett fram, heldur eingöngu hvort um sé að ræða í textanum skírskotun til kynþátta. Það er því ekki hægt að staðhæfa út frá þessum gögnum að 41% bóka sem gefnar eru út á tímabilinu 1991–2000 endurspegli kynþáttafordóma heldur eingöngu að um einhvers konar tilvísun til litarafts eða flokkun í kynþætti sé að ræða, sem áhugavert væri að skoða betur. Hér má einnig benda á að umfjöllun um sögu Afríku fyrir nýlendutímann er 18,6%. Þessi tala segir heldur ekki alla söguna því ef skoðað er hvað liggur að baki henni þá er í flestum tilfellum um að ræða tilvísun eldri bóka til fornmenningar Egypta, umræða sem er ekki sett í samband við Afríku sem slíka heldur forn menn- ingarsamfélög. Slík áhersla virðist sérstaklega vera til staðar í eldri mannkynssögu- bókum þar sem Egyptaland er oft tengt Austurlöndum. Í Ágrip af mannkynssögunni (Páll Melsteð 1884) er til dæmis fjallað um Egyptaland til forna í tengslum við Föníkumenn, Assýríumenn og Grikki. Orðið Afríka kemur einnig fyrir þegar fjallað er um siglingar Bartólomeus Días og Vasco da Gama, þó ekki sé fjallað um álfuna sem slíka. Páll segir að af „öllum ríkjum Afríku er Egiptaland merkilegast bæði að fornu og nýju“ (bls. 265) og ræðir stuttlega um stöðu mála þar á 19. öld. Veraldarsaga (Rolfsen, 1908) fjallar stuttlega um Egyptaland til forna í tengslum við fornöld undir heitinu Austrænar þjóðir og í sambandi við Babylóníumenn og Assýríumenn (bls.17). M E N N T A Ð A R O G V I L L T A R Þ J Ó Ð I R : 84
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152

x

Uppeldi og menntun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.