Saga - 1960, Side 145

Álitsskjöl og tillögur um stjórn íslands
Frá ársbyrjun 184-9
Konung'askiptin í Danaveldi 1848 bundu enda á ein-
veldið í Danmörku. Kristján konungur VIII andaðist 28.
janúar 1848 eftir skamma legu. Konungsarfinn, Friðrik
VII, lét það verða eitt sitt fyrsta verk að boða nýja
stjórnarskrá og afsala sér einveldinu. Með myndun hins
svokallaða marzráðuneytis var einveldinu lokið og samin
kosningalög, sem kjósa skyldi eftir til hins fyrsta lög-
gjafarþings í Danmörku. Konungur valdi sjálfur fjórða
hluta þingmannanna, sem sitja áttu hið fyrirhugaða lög-
gjafarþing í Danmörku. í hópi þeirra voru tilnefndir 5
fulltrúar fyrir íslands hönd. Sú tilnefning var birt 12. okt.
1848. Þeir, sem valdir voru til að sitja þetta þing, sem
jafnan hefir verið kallað Grundvallarlagaþingið, voru
Brynjólfur Pétursson, Jón Guðmundsson, Jón Jónsson,
Jón Sigurðsson og Konráð Gíslason. Raunar mun þetta
ekki hafa komið íslendingum allskostar óvart, því að
Brynjólfur Pétursson skrifaði Jóni bróður sínum þessar
fréttir 4. maí 1848, en frumvarpið að kosningalögunum
var einmitt til umræðu hjá stjórninni í aprílmánuði.
Febrúarbyltingin og afleiðingar hennar ýttu rösklega
við Norðurálfunni. Meira að segja skapaði hún nokkurt
rót meðal íslendinga. Afnám einveldisins í Danmörku
hlaut að hafa í för með sér breytingu á stöðu íslands í
danska ríkinu. íslendingar í Kaupmannahöfn fögnuðu
afnáminu. Jón Sigurðsson skrifaði Hugvekju til Islend-
lnga, á meðan vopnin sungu í frelsisstyrjöldunum um
Evrópu þvera og endilanga. Með þeirri grein hófst nýr
þáttur í baráttunni til sjálfsforræðis, því að Jóni var
Ijóst, að hér gafst hið gullna tækifæri að fá innlenda