Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1945, Side 92

70
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ISLENDINGA
guði og gæfunni. Hvað tæki við var
í óvissu, en óvissan gat rúmað alt sem
ímyndunaraflið og vonin gátu lagt til.
Þegar hið ákveðna spor var stigið og
farbréf keypt eins langt í mörgum
tilfellum og efnin leyfðu. lá ekkert
fyrir nema að rekja ferilinn á ó-
kunnri braut. Hvort hér var að ræða
um hugrekki eða ofdirfsku gat virst
álitamál, en engu að síður hlaut alt
þetta umrót að geyma ótæmandi efni
í hin frábreyttustu ævintýri. Það
varð einnig raunin á. Mikið var af
erfiðleikum og harðri sókn, en þó
svo mörg ævintýri á sviði veruleik-
ans í þessari frumbýlinga sögu að
færustu skáld hafa ekki komist
lengra. Óskasteinn gæfu og gengis
fellur svo ýmsum í hlut, að ótrúlegt
þætti ef ekki væru staðreyndir fyrir.
Þegar lesið er ofan í kjölinn kemur
í ljós, að ævintýrið stendur föstum
fótum í eðlilegum tildrögum og vel
notuðum tækifærum en ekki tilvilj-
un. En ævintýri er það engu að síð-
ur.
Eitt slíkt ævintýri felst í lífi eins
hins nafnkendasta fslendings á vest-
urslóðum — Hjartarl) Thordarsonar
raffræðings, sem lést í Chicago á
liðnum vetri. Hann kemur til Ame-
ríku fimm ára gamall, missir föður
sinn á fyrsta ári hér, nýtur þeirrar
litlu tilsagnar er þá veittist í nokkr-
um bekkjum barnaskólanna í byrj-
andi sveit, en verður snemma að gefa
sig að algengri vinnu til að sjá fyrir
sér. Ungfullorðinn sækir hann kvöld-
skóla í einn vetur og þar með er form-
1) Nafn hans er venjulega ritað
Chester H. Thordarson. Hér er haldið við
nafn hans eins og það var best þekt
meðal islendinga.
legri mentun hans lokið. Engu að
síður nær hann þeim frama að vera
talinn einn af tíu fremstu raffræð-
ingum Ameríku um eitt skeið. Með
þessu er þó einungis hálf-sögð sagan.
Hann var auk þess merkur vísinda-
maður á öðrum sviðum auk raffræð-
innar, afbrigða fræðimaður og eig-
andi hins merkilegasta prívat bóka-
safns í Ameríku. Dæmi hans á engan
sinn líka í sögu þjóðarbrotsins út-
flutta. Margir hafa staðið sig vel, en
enginn yfirstigið slíka erfiðleika og
líka náð slíkum frama.
Þegar maður reynir að lesa úr þeim
drögum, sem liggja að þessum ein-
staka æviferli, getur margt komið
til greina. Sveinninn íslenski, er
lagði út í heiminn með sínum sex ára
gamall, átti að baki sér gáfaðan ætt-
stofn, gott foreldri og sterka hneigð
í eigin brjósti eftir þekkingu. En
umfram þetta var hann sérstæð pet-
sóna, sem hafði þrek til þess að vera
trúr sínu eigin upplagi. Hans mikld
gáfur voru framanaf torkennilegr1
vegna þess hann var svo ólíkur öðf'
um. Eftir hans eigin frásögn var hon'
um sem unglingi svo að segja ómögd'
legt að læra nokkuð utanbókar, en þó
var hann stálminnugur á efni þess et
hreif huga hans. Næmi til að læra
utanbókar var gjarnan talið glögg'
asti vottur um gáfur, og því urðd
færri sem attuðu sig á hvað var að
gerast í huga hins vaxandi pilts'
Hann átti sínar hugsanir og sín a'
hugmál. Jafnvel áður en hann hvar^
frá ættjörðinni, höfðu norðurljósi11
heillað hann. Hann spurði systur síu3
hvað orsakaði þau, og þó hvorki hu11
né aðrir gætu gefið honum svar sen1
nægði, hélst við hinn vakandi huguf
gagnvart náttúrunni umhverfis