Hugur - 01.06.2008, Page 49

Tákn og merkingar í Breytingaritningunni - Yi Jing
47
á aldalanga sundrung og ófrið með sameiningu Kína.5 Tímabilið fyrir Qin er
kallað forn-Kína en með Qin hefst keisaraveldið Kína sem segja má að líði ekki
undir lok fyrr en í upphafi 20. aldar. Þetta er að sjálfsögðu mikil einföldun eins
°g gengur og gerist í söguskoðun, en það er mikilvægt í allri umíjöllun um Breyt-
ingaritninguna að gera sér nokkra grein fyrir sögulegu samhengi og þá sérstaklega
þeim miklu breytingum á hinni frumstæðari samfélagsgerð og þeim menningar-
háttum sem áttu sér stað á umrótatímanum sem kenndir eru við vor og haust og
hin stríðandi ríki.
A sama hátt og að baki Breytingaritningunni liggur margslungin og róstusöm
saga, þá hefur bókin sjálf til að bera lagskiptingu sem endurspeglar þessa sögu.
Ennfremur má segja að Breytingaritningin sem við þekkjum og notum í dag sé
ekki sú sama og menn þekktu fyrr á öldum. Til dæmis er í Siðaritningu Zhou
(sjá neðanmálsgrein 2) talað um að bæði Shang-veldið og hið hálf-goðsögulega
Xia-veldi ]S.$\ (u.þ.b. 20.-16. öld f.Kr.) hafi átt sér sínar eigin útgáfur af ritn-
ingunni, en þær hafa ekki varðveist fyrir utan fremur óáreiðanlegar tilvitnanir í
öðrum ritum. Sennilega vísa þessar tilvitnanir í einhvern raunveruleika, en það er
óneitanlega athyghsvert í því samhengi að hin mjög svo goðsögulega og véfengda
hefðbundna kínverska saga rekur uppruna ritningarinnar aftur fyrir Xia-veldið,
til goðsögulegs tíma er hálfguðir, drekar og forynjur byggðu jörðina með mann-
kyni.
Árið 1973 kom í ljós við fornleifauppgröft í Mawangdui .T. T fff í Hunan-fylki
/Í0PÍ3ÍÍ 2000 ára gamalt handrit af Breytingaritningunni. Þessi útgáfa bókarinnar
frá öndverðum Han-tímanum6 heför að geyma texta sem í aðalatriðum er sam-
hljóma elstu lögum ritningarinnar, en töluverð frávik þegar kemur að seinni tíma
skýringum eða Vœngjum (sjá umfjöllun um uppbyggingu ritsins hér fyrir aftan).
Við þessu mætti búast hafi Breytingaritningin eins og við þekkjum hana í dag ver-
ið í mótun á Han-tímanum. Breytingaritningarfræði Han-tímans þykja að vísu
vera meira í átt við stjörnuspeki og hindurvitni, en þrátt fyrir það hefiir viss töl-
fræðileg aðferðafræði sem þróuð var á þessum tíma verið notuð æ síðan, og ekki
bara af spámönnum, heldur og hugsuðum á borð við Zhu Xi fy:SE (1130-1200)
sem var uppi á tímum Song-veldisins 5|5 (960-1279), nánar tiltekið á tímum hins
svokallaða Syðra Song Fítfy: þegar norðurhluti veldisins hafði fallið fyrir inn-
rásum herskárra Tungus-ættbálka norðan Kínamúrs. Zhu Xi þennan er óhætt
að kalla hinn mesta hugsuð nýkonfúsistaskólans. Er hann sérstaklega þekktur
fyrir rökhyggju sína, áherslu á bæði fræðilegar rannsóknir og reynslurannsóknir
á frumatriðum siðgæðis og fyrirbærum mannlegs samfélags, sem og hugmyndir
um samræmingu allra frumhugmynda konfúsíusarhyggju.
Eftir Han-veldið, sem hélt velli í meira en 400 ár, skiptist Kína í þrjú ríki sem
tókust á um völdin um áratuga skeið. Hið nyrsta þessara ríkja nefndist Wei
(220-265) °g þar kemur fram á sjónarsviðið einstakur fræðimaður og undrabarn
5 Þessi tími var einnig sá mikli blómatími heimspeki og tækni sem og framfaraskeið fyrir hagkerfið
sem kennt er við hundrað skólana. Það er kaldhæðnislegt að þetta mikla framfaraskeið var jafn-
framt mikil skálmöld - tími ófriðar og ómældra hörmunga og hrakninga almúgafólks.
6 Bókin fannst í grafhýsi aðalsmanns sem talið er að hafi látist 168 f.Kr.