Hugur - 01.06.2008, Blaðsíða 135

Að spilla æskunni
133
nauðsynlegt að nemendur fengju að fást við siðfræði enda hafði hún ekki verið
í boði á skólagöngu þeirra þrátt fyrir mikilvægi hennar. Því varð úr að ég vann
þróunarverkefni sem fékk heitið Að efia siðferðilegt sjálfræði. Þróunarverkefnið
fólst fyrst og fremst í því að taka saman námsefni og skipuleggja kennslustundir í
siðfræði.5 Er skólaárið 2007-2008 þriðja árið sem nemendur í 9. bekk Réttarholts-
skóla leggja stund á siðfræði.
Markmið siðfræðiástundunar með unglingum
Meginmarkmiðið með þessum kennslustundum er að þjálfa nemendur í að koma
auga á það sem getur talist á einhvern hátt siðferðilega athugavert og fá þá til
þess að bregðast við. Leitast er við að efla siðferðilegt sjálfræði þeirra sem þýðir
að þeir komi auga á og bregðist á sjálfstæðan, gagnrýninn og meðvitaðan hátt við
siðferðilegum vanda í hversdagslegu h'fi.
Hvernig er farið að?
Nálgun mína má greina í þóra meginþætti:
1) Gagnrýnin hugsun og mikilvægi hennar í siðfræði.
2) Uppbyggileg og heiðarleg rökræða og mikilvægi hennar í siðfræði.
3) Hvernig lífi er best að lifa? Hér er vísað til siðfræðinnar sem leiðar til þess
að hafa áhrif á lífsstíl.
4) Að vakna til vitundar um siðferðileg álitamál og ígrunda leiðir til að bregð-
ast við þeim.
Það er vel mögulegt að taka fyrir einn lið þessarar heildar og ekki annan og stund-
um er það gert. Það fer þó eftir hópum og aðstæðum hverju sinni. Ef margir nem-
endur hafa sótt tíma í heimspeki og þekkja t.d. hlutverk gagnrýninnar hugsunar
ver ég minni tíma í að útskýra hlutverk hennar en eyk hinsvegar hlut einhvers
annars liðar. Það sem þarf einnig að hafa í huga er að viðfangsefnin höfði til nem-
enda og kveiki frekari áhuga eða forvitni sem beinist að því hvernig á að bregðast
við á siðferðilegan hátt. Ekki er verra ef nemendur sjálfir leggja til umræðuefni,
jafnvel dæmi um eitthvað sem hefiir hent þá sjálfa. Þegar persónuleg mál eru
rædd þarf enginn að svara frekar en hann vill. Kennslustundunum er ekki ædað
að vera persónulegar, en stundum vilja nemendur ræða siðferðilegan vanda sem
þeir eiga sjálfir í og er það matsatriði hverju sinni hvernig og hvort sh'k umræða
á sér stað.
Ef við skoðum hvern lið fyrir sig þá er fengist við eftirfarandi þætti í kennslu-
stundum:
Gagnrýnin hugsun: Hefðbundin údistun á því hvað gagnrýnin hugsun er og hver
munurinn er á gagnrýninni hugsun og ógagnrýninni. Gagnrýnin hugsun er, svo
vitnað sé í Pál Skúlason,
sú hugsun sem fellst ekki á neina skoðun eða fullyrðingu nema hún hafi
fyrst rannsakað hvað í henni felst og fundið fullnægjandi rök fyrir henni.
5 Námsefni þetta liefiir enn ekki verið fullunnið til útgáfii.