Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Side 12

10
gáfu greiðlega þær upplýsingar, sem óskað var
eftir. Til að koma í veg fyrir tvítalningu skyldu
sjúklingarnir auðkenndir með upphafsstöfum,
fæðingardegi og ári. Einnig var óskað upplýsinga
um atvinnu sjúklingsins eða framfæranda hans,
hvort hann byggi í læknishéraðinu eða ekki (vegna
þess að spurningamar voru miðaðar við Reykja-
vík), hvenær sjúkdómurinn hafi byrjað, hvenær
sjúklingurinn vitjaði núverandi læknis fyrst,
greiningu og loks hvort sjúklingurinn þyrfti á
sjúkrahúsvist að halda.
Upphaflega var ætlunin, að talningin næði að-
eins til Reykjavíkurlæknishéraðs og vom fyrir-
spurnareyðublöðin gerð með það fyrir augum. En
þar sem augljóst var, að mikill fjöldi alvarlegra
tilfella utan af landi væru í Reykjavík, var ákveðið
að senda öllum héraðslæknum samskonar fyrir-
spurnarblöð. Vegna þess að fyrirspumarblöðin
voru fyrst og fremst ætluð fyrir Reykjavík, varð
ekki unnt að flokka sjúklingana meira eftir lands-
hlutum en í Reykvíkinga og ekki Reykvíkinga.
Raunar er vafasamt, hvort frekari flokkun hafi
þýðingu eða sé möguleg hér. Auk þessarar skipt-
ingar er sjúklingunum skipt eftir kyni, aldri, sjúk-
dómsgreiningu, hve langt er síðan þeir vitjuðu
núverandi læknis og hve gamlir þeir voru þá. Til að
gera sér í hugarlund hve mikið veikir sjúklingamir
séu er þeim skipt í þrennt, 1) þeir sem eru í
sjúkrahúsum eða þurfa á sjúkrahúsvist að halda, 2)
þeir sem eru hjá sérfræðingum og 3) þeir sem eru
hjá almennum læknum.
Sá hópur sem vitjað hefur læknis í fyrsta sinn á
síðustu 3 mánuðum fyrir talningardaginn, er not-
aður til að reikna út líkurnar til að veikjast (vitja
læknis), til samanburðar við það, sem áður hefur
verið gert. Er þá gert ráð fyrir, að þessi hópur sé
fjórði hluti þeirra, sem vitja læknis í fyrsta sinn ár
hvert og að hópurinn sé rétt sýnishom þeirra.
Mikla þýðingu í sambandi við morbiditets at-
huganir hefur útreikningur á líkum einstakling-
anna til að veikjast. Pessar líkur má reikna á ýmsa
vegu, t.d. eru reiknaðar út líkur manns, sem náð
hefur ákveðnum aldri, til að veikjast fyrir einhvem
ákveðinn tíma. Til þessa eru ýmsar aðferðir. Sú,
sem er einföldust og liggur beinast við, er að at-
huga hve margir veikjast í fýrsta sinn árlega í
hverjum aldursflokki. Ut frá því eru reiknaðar lík-
urnar til að veikjast árlega og þá jafnframt líkumar
til að halda heilsu. Þær síðamefndu em margfald-
aðar með sjálfum sér svo oft sem árafjöldinn, sem í
athugun er, segir til um. Útkoman er dregin frá
einum og eru þá fundnar líkumar til að veikjast á
vissu árabili.
Hér og í því, sem á eftir fer, er ekki kallaður
tölfræðilegur munur (statistiskur) nema líkurnar
fyrir því, að um hendingu sé að ræða, séu minni en
5%, þ.e.a.s. munurinn á tölum þeim sem hér fást
og fyrri tölum eða þekktum tölum eins og t.d.
skiptingu íbúa eftir kyni, sé meiri en tvisvar
sinnum S.E. (Standard Error).
NIÐURSTÖÐUR
Svör bárust frá 84 læknum í Reykjavík og úr 31
héraði utan Reykjavíkur. (Einn læknir lét þess
getið, að hann hefði ekki tölu á neurosu-sjúklingum
sínum). Þessir læknar töldu sig hafa samtals 1.546
geð- og taugasjúklinga í meðferð þennan dag. Af
þessum voru 27 tvítaldir og 12 var ekki hægt að
vera viss um, svo að raunverulega hafa þessir
læknar haft 1.507 sjúklinga með geð- og tauga-
sjúkdóma þennan dag (hér með taldir 85 fávitar).
Af þessum fjölda voru 166 sjúklingar hjá héraðs-
Iæknum í áðurnefndu 31 héraði. íbúar í þeim eru
álíka margir (45.211) og í þeim 20 héruðum, sem
engar skýrslur bárust úr (42.491) (1). Ef gert er ráð
fyrir, að fjöldi geðveikra sé hlutfallslega sá sami í
þeim héruðum, sem engar skýrslur bárust úr (156)
og í hinum, sem skýrslur bárust úr (166), er fjöldi
geð- og taugasjúklinga, sem eru undir læknishendi,
1.663 eða ll,2%c af öllum landsmönnum. Ström-
gren (9) fann 1.4.1935 á Bomholm 325 geðveika
meðal 45.930 íbúa eða 7,08%c. Telur hann þessa
tölu táknandi fyrir fjölda geðveikra í Danmörku. í
tölum Strömgrens eru ekki með fávitar, ofdrykkju-
menn, taugaveiklaðir (neurosis), og þeir, sem
haldnir eru vefrænum taugasjúkdómum. Ef þess-
um sjúkdómsflokkum er sleppt hjá okkur verða
eftir 930 sjúklingar eða 6,24%c. Búast má við
0,86%c mun á þessum tölum, svo að samkvæmt
þeim er ekki greinilegur munur á fjölda geðveikra
á íslandi og í Danmörku. í Finnlandi (10) er og
talið að 6,5%c séu geðveikir á hverjum tíma
(psychopathia sleppt til viðbótar þeim, sem
Strömgren sleppir).
Af þessum 1.507 sjúklingum, sem vitað er um
hér, eru 827 konur og 680 karlar á öllum aldri.
Gefur 1. mynd nokkra hugmynd um, hve mikið
veikir þeir eru. Auk heildarfjöldans skipt eftir
kyni, sýnir hún einnig skipt eftir kyni, hve margir
eru hjá sérfræðingum (þar með taldir þeir,
sem eru í sjúkrahúsum), hve margir eru í sjúkra-
húsum, hve marga vantar sjúkrahúsvist og hve
margir eru hjá almennum læknum. í sjúkrahúsum
eru 535, 308 konur og 227 karlar, sjúkrarúm
vantar fyrir 162, 88 konur og 74 karla (97 Reyk-
víkinga). Um 63 er ekki vitað með vissu hvort þeir