Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Blaðsíða 74

72
Allmargir héldu því fram, aö þeir hefðu aldrei
„valið“ starf, og margir (25 togaramenn og 31
verksmiðjumaður) gátu ekki eða vildu ekki svara
spurningunni.
Margir togaramenn hafa hugsað um að skipta
um starf.
Enda þótt munurinn á hópunum sé marktækur,
þá eru í þeim báðum allmargir, sem vilja skipta um
starf. Athyglisvert er, að löngunin til að skipta um
starf tengist aldri hjá verksmiðjumönnunum, en
ekki hjá togaramönnum.
Þrátt fyrir að margir togaramenn hafi í huga að
skipta um starf, þá hafa fæstir ákveðið neitt í því
sambandi. Pegar þeir eru spurðir hvað þeim líki
best við starfið, nefna þeir gjarnan tilbreytni og
frelsi. Það kemur næst á eftir góðum tekjum, sem
þeir meta mest. Erfið vinna gleymist og menn telja
sig frjálsari á skipinu en í landvinnu. Dvöl manna á
vinnustaðnum og náinn félagsskapur um borð á
vafalaust sinn þátt í að efla þessa tilfinningu. Á
skipinu er deginum raðað niður í vaktir, sex tíma
vinna/ sex tíma hvíld allan sólarhringinn. Menn
þurfa ekki að taka neinar ákvarðanir um hvernig
verja skuli tímanum. Þeir eru engum háðir nema
skipstjóranum og sjálfum sér. Einn togaramann-
anna sagði, að það væri óneitanlega þægilegt að
vakna á vinnustaðnum sjálfum, en þurfa ekki að
fara langar leiðir til vinnu. Enda þótt 12-14 daga
útivist í erfiðu starfi, þar sem tilbreyting er af
skornum skammti og möguleikar til athafna mjög
takmarkaðir, sé talin veita meira frelsi en vinna í
landi, þá má ekki taka slíkt of bókstaflega. Það sem
við er átt, er vafalaust, að á sjó þurfa menn ekki að
sinna ýmsu kvabbi, sem tilheyrir dvöl í landi. Þrátt
fyrir góðar tekjur eru margir, sem telja starfið ekki
búa yfir neinum kostum. Sumir segjast eingöngu
vera í því af því að þá skorti menntun og reynslu til
að fást við eitthvað annað. Einstöku menn sögðu
að drykkjufýsn gerði þeim ókleift að stunda vinnu í
landi, og af sömu ástæðu gætu þeir ekki verið á
dagróðrabátum.
Tvær spurningar fjölluðu um helstu galla, sem
störfunum fylgdu. I öðrum svörum kom oft fram
ýmislegt, sem mönnum fannst neikvætt við starf
sitt. Svörin eru margvísleg, og að sjálfsögðu oft
mjög hugiæg. Áður hefur komið fram, að togara-
menn vilja ekki að synir þeirra fari á sjó. Togara-
mennirnir kvíða líka því að fara í land, þegar þeir
geta ekki lengur stundað sjóinn, og vita ekki hvaða
starf þeir geta fengið. Þetta á við bæði um undir-
menn og yfirmenn. Vélstjórarnir eru þó undan-
tekning.
í töflu XIII er reynt að draga fram helstu svörin
TAFLA XI
„Hefurðu hugleitt að skipta um starf?“
Togaramenn Landmenn
Jákvætt svar 63,6% 43,4%
Neikvætt svar 36,4% 56,6%
Fjöldi 99 76
Ekkert svar 11 3
TAFLA XII Hlutfall hvers aldursflokks sem hefur hugleitt starfsskipti.
14-20 21-29 30-39 40-62 Allir
ára ára ára ára
Togaramenn 53,3% 80,6% 64,0% 50,0% 63,6%
Landmenn 64,3% 47,6% 40,0% 30,8% 43,4%
TAFLA XIII
„Hvað líkar þér verst við starf þitt?“
Togaramenn Landmenn
Fjarvistir 56,4% -
Mengun — 26,8%
Aðrir umhverfisþættir 21,8% 14,1%
Skipulag starfsins — 8,5%
Streita 6,9% 7,0%
Félagslegir þættir 5,0% 5,6%
Erfið vinna 2,0% 4,2%
Lágt kaup 1,0% 1,4%
Veit ekki, líkar ekkert illa 4.0% 22,5%
Alls svör 101 71
Ekkert svar 9 8
við því hvað mönnum falli verst við starf sitt. Það
kemur fram, að meira en helmingur sjómannanna
telur fjarvistimar að heiman helsta galla starfsins.
Landmenn kvarta hins vegar mest um mengun á
vinnustað, en hafa að öðru leyti færra við starf sitt
að athuga.
UMRÆÐA
Þegar tölulegar niðurstöður eru athugaðar
nánar kemur berlega í ljós, að togaramenn hafa við
starfsval í nokkrum mæli tekið mið af starfixett-
menna sinna. Jafnframt er erfitt að setja fram
ákveðna tilgátu um þessi áhrif, þar eð upplýsingar
skortir. Synir uxu upp hjá föður í flestum tilfellum,
og ákveðin tilhneiging virðist vera í þá átt, að sonur
feti í fótspor föður síns (6, 7). Þessir menn hafa
ekki haft úr margbreytilegum störfum að velja
þegar þeir hófu starfsævi sína, og kannski hafa þeir
ekki fengið mikla hvatningu til að afla sér sér-
hæfðrar starfsmenntunar og eins hafa ekki verið
miklir möguleikar á menntun í heimabyggð þeirra.
Félagslegar, menningarlegar og efnalegar hindr-
anir á menntunarleið þeirra og feðra þeirra hafa
verið margar (7).